پرسش

رابعه را بیشتر برایم معرفی نمایید

پاسخ

با سلام و عرض تحیت!

در تاریخ چند بانوی عارف به نام "رابعه" شهرت یافته و از آنها احوالاتی ذكر شده است.
مثلا، جناب عبد الرحمن جامی در كتاب "نفحات الانس من حضرات القدس" تحت عنوان "فی ذكر النساء العارفات الواصلات الی مراتب الرجال"، در شماره 585 در باره "رابعه عدویه" و در شماره 594 از "رابعه شامیه" گفته است.
رابعه شامیه زن احمد بن ابی الحواری بود كه وی در احوالات او گفته است: گاهی بر وی عشق و محبت غلبه می كرد و گاهی انس وگاهی خوف.
وقتی طعامی پختی، گفتی: «ای سیدی! بخور كه این طعام پخته نشده است، مگر به تسبیح» (نفحات الانس ص617) كه ظاهراً منظور این است كه به تسبیح این طعام موجود شدند نه اینكه در حین پخت تسبیح می گفتم.
شوهرش می گوید: روزی پیش وی طشتی بود گفت: این طشت را بردارید كه بر آنجا نوشته می بینم كه هارون الرشید مرد. تفحص كردند، همان روز هارون الرشید مرده بود (نفحات الانس ص617)

مشهورترین این چهار تن "رابعه عدویه" است.

"رابعه عدویه" (متوفای 135هـ.ق) اهل بصره، و در نیكو كاری مشهور و در زهد و تقوا شهره خلق بود. او معاصر حسن بصری است، و سفیان ثوری شاگردی او می كرد. به نزد او می رفت، و به موعظه و دعای وی رغبت داشت.
روزی سفیان بر وی درآمد، دست برآورد و گفت: «اللهم انی اسئلك السلامة». رابعه بگریست؛ سفیان پرسید: چه می گریاند ترا؟ گفت: تو مرا به معرض گریه در آوردی. سفیان گفت: چون؟ گفت: ندانسته ای كه سلامت از دنیا در ترك اوست و تو به آن آلوده ای؟»
از او نقل كرده اند كه گفت: «هر چیزی را ثمری است و ثمره معرفت روی به خدای تعالی آوردن است.»
و همو گفته است: «استغفر الله من قلة صدقی فی "استغفرالله"»
سفیان از وی پرسید كه بهترین چیزی كه بنده با آن به خدای ـ تعالی ـ تقرب جوید، كدام است؟ گفت: دروغ مگوی! اگر تو محزون بودی ترا زندگانی خوشگوار نبودی.
و هم از وی نقل است كه: اندوه من از آن نیست كه اندوهگینم. اندوه من از آن است كه اندوهگین نیستم.
دیگر از منقولات از وی این است كه گفت: همچنانكه گناهانتان را پنهان می كنید، نیكویی ها را نیز كتمان كنید.
دیگر از جملات اوست كه: من بر دنیا افسوس می دارم. نان این جهان می خورم و كار آن جهان می كنم. الهی در نماز دلی حاضر بده، یا نماز بی دلان قبول كن.
در وجه تسمیه او به رابعه گفته اند كه او دختر چهارم پدرش بوده است.

جملات فوق حكمت است و لذا ذكر آن را بی وجه ندیدیم.
(ر.ك. به "نفحات الأنس فی حضرات القدس"، "لغت نامه" دهخدا كه او از "الاعلام" زركلی، "صفوة الصفوة"، "تاریخ گزیده"، "شد الإزار" و "غیاث اللغات" نقل كرده است.)

با التماس دعا.