پرسش

بسم الله الرحمن الرحیم
با سلام و عرض خسته نباشید خدمت تمامی عزیزان خوب و زحمتكشم در سایت بسیار عالی تبیان خصوصاً دست اندركاران بخش پاسخگویی به سؤالات مذهبی؛
سؤالاتی داشتم كه خواهشمندم پاسخ آن ها را برایم بدهید.
1) آیا آیه شریفه « كُلُّ مَن علیها فانٍ » ملائكه الهی را هم شامل می شود ؟ آیا این آیه شریفه سیارات و ستارگان و تمام اجرام آسمانی و كهكشان ها را هم شامل می شود یا اینكه فقط جن و انس را در بر می گیرد ؟
2) آیا ملائكه الهی نابود شدنی هستند ؟ آیا خداوند سبحان می تواند آن ها را نیست و نابود گرداند یا اینكه خیر، چون با نبود آنها دستگاه الهی مختل و دچار اشكال می گردد ؟
شكرا جزیلا
فی أمان الله تعالی

پاسخ

با عرض سلام و تحیت.
دوست محترم!
1. در آیه مورد نظر، به دلیل آن كه ضمیر "ها" به "ارض"(زمین) بر می گردد، قطعا شامل ملائكه نمی شود.
2. به دلیل كمله "من" كه تنها ذوی العقول را دربرمی گیرد، لااقل این آیه شامل غیر انس و جن نمی شود.
تعبیر عامی كه در قرآن هست آیه 88 سوره قصص است كه می فرماید: «كل شئ هالك الا وجهه»
3. همه چیز نابود شدنی است، اگرچه قرار نباشد كه نابود گردد. تعبیرات متعدد قرآنی حكایت از آن دارد كه همه موجودات به سوی خدا رجوع خواهند كرد.("إلیه الرّجعی" ـ "أنّه المنتهی" ـ "إنا لله و إنا إلیه راجعون")
این تعابیر شاهد بر این هستند كه نابودی مطلق وجود ندارد و تنها نوعی تغییر وضعیت اتفاق می افتد.
4. در خصوص ملائكه هم می توان اضافه كرد كه از آنجا كه فرشتگان به تعبیر خداوند در قرآن "عباد مكرمون"(بندگاه گرامی داشته شده) هستند، و نابودی با حرمت سازگار نیست، خداوند علی رغم توانا بودن بر نابودی همه چیز، در صدد ازمیان بردن آنها نیست؛ چون با رحمت و حكمت او هماهنگی ندارد.
به این وسیله می توان معنا و مراد خداوند را از فنا و هلاك دریافت، و دانست كه این تعابیر نه به معنای این است كه همه چیز نابود می شود.
برای توضیح مبسوط تر می توانید به تفسیر المیزان ذیل آیه 88 سوره قصص ـ «كل شئ هالك إلا وجهه» ـ و همچنین تفسیر آیه ای كه مطرح كرده اید مراجعه كنید.
البته این كه مطرح شود كه سبب منحصر برای اداره دستگاه الهی ملائكه باشند و خداوند نتواند موجوداتی را جایگزین آنها كند، با توحید فاعلی و بی نیاز بودن و قادر علی الاطلاق بودن خدای متعال سازگاری ندارد.
اگر باز ابهامی هست با ما در میان بگذارید.
كامروا باشید.
مشاوره مذهبی ـ قم.