پرسش

با سلام
لطف نموده و شرایط همسر مناسب ( زن ) از نظر اسلام را بیان فرمایید . در واقع ملاكهای انتخاب همسر مورد نظر است.
متشكرم

پاسخ

با عرض سلام و تحیت.

دوست محترم!

به طور خلاصه معیارهای اساسی برای انتخاب زوجه را با ذكر احادیث مربوط بیان می داریم، و شرح مفصل آن را به كتب مربوط ارجاع می دهیم.

1. ایمان: پیامبر اكرم(ص) می فرمایند: "علیك بذات الدّین"(وسائل الشیعه، ج14، ص31)

و باز در موردی دیگر اضافه می كنند: "من تزوّج إمرئة لمالها وكّله الله إلیه ومن تزوّج لجمالها رأی فیها مایكره ومن تزوّج لدینها، جمع الله له ذالك" یعنی كسی كه با زنی به خاطر ثروتش ازدواج كند، خداوند او را به حال خودش وامی گذارد؛ و كسی كه فقط به خاطر زیبایی با زنی ازدواج كند، در او امور ناخوشایند خواهد دید؛ و كسی كه به خاطر دین و ایمان همسری اختیار كند، خداوند همه آن امتیازات را برایش فراهم می كند.(همان)

2. تربیت خانوادگی و مسایل وراثتی شایسته: مسئله تربیت خانوادگی و خصوصیاتی كه انسان به طور طبیعی از والدین خود به ارث می برد، نقش مهمی در تكوین چگونگی شخصیت او اجرا می كند. در این موضوع آموزه هایی از معصومین(علیهم السلام) به ما رسیده است، مانند:

الف) "تزوّجوا فی الحجر الصّالح، فإنّ العرق دسّاس" یعنی از خانه و خانواده درستكار همسر گزینید؛ كه نطفه و اصل، كار خود را می كند.(میزان الحكمة، ج4، ص280)

ب) "تخیّروا لنطفكم فإنّ الأبناء تشبه الأخوال" یعنی محل مناسب برای نطفه هایتان انتخاب كنید، زیرا فرزندان مانند دایی ها می شوند.(جواهرالكلام، ج29، ص37)

ج) قال رسول الله(ص): "إیّاكم و خضراء الدّمن. قیل: یارسول الله! وما خضراء الدّمن؟ قال: المرأة الحسناء فی منبت السوء" یعنی ای مردم بپرهیزید از سبزه ای كه بر فراز مزبله روییده است! سؤال شد: ای پیامبر خدا، مراد از سبزه روییده بر مزبله چیست؟! فرمودند: زن زیبایی كه در بستر خانواده ای ناپاك رشد كرده باشد.(بحارالأنوار، ج103، ص232)

3. ویژگی های فیزیكی و روانی: چون در ازدواج می بایست كه زوجین مورد پذیریش یكدیگر از حیث ظاهری هم باشند، به مرد توصیه شده است كه همسر آینده خود را كاملاً رؤیت و ورانداز كند؛ حال این معاینه می تواند توسط خود شخص انجام گیرد و یا به واسطه خویشان.

از نظر روانی هم به مسئله ودود بودن ـ یعنی مهربانی همسر، فرمانبری و روحیه تواضع، خوشرویی و خوش اخلاقی، آسان گیری و كم خرج بودن و... اهمیت داده شده است؛ و ضمناً توصیه شده است كه از ازدواج با زنان كودن و احمق بپرهیزید.

در این بخش می توانید به كتاب "ازدواج در اسلام"، تألیف علی مشكینی، فصل8،11،13 و "میزان الحكمة"، محمدی ری شهری، ج4، ص283ـ282 مراجعه نمایید.

4. كفو و همتا بودن به معنای عام كلمه: بهتر است در مسئله ازدواج طرفین از نظر سنی، علمی، ثروت، ویژگی های ظاهری در سطحی نزدیك به هم باشند. ولی معیار مهم تر در این قضیه همتا بودن از نظر ایمان و معرفت دینی است، كه مراعات آن گاه واجب شرعی است.

امام صادق(علیه السلام) می فرمایند: "العارفة لاتوضع إلا عند العارف" یعنی زن مؤمنه باید در كنار مرد مؤمن قرار گیرد، نه غیر آن.(وسائل الشیعه، ج7، ص51)

در زمان پیامبر اكرم(ص) ازدواج هایی بین اقوام مختلف و یا طبقات اجتماعی متفاوت و نژادهای گوناگون(سیاه و سفید) در عین همتایی از نظر ایمان صورت گرفته و مورد تأیید رسول خدا(صلی الله علیه و آله) بوده است(مثل ازدواج جویبر و دلفا، و یا ضباعه دختر زبیربن عبدالمطلب با مقداد بن اسود، یا ازدواج امامان در مواردی با كنیزان(ازدواج در اسلام، فصل5).

در پایان به این نكته اشاره می نماییم كه معمولاً پیداكردن همسری با تمام ویژگی های ذكر شده دشوار است، و لذا نباید در این مسئله دچار وسواس بیش از اندازه گردید. انسان باید تلاش خود را بكند كه حتی المقدور شرائط فوق در همسر او باشد؛ ولی انتظار ایده آل در همه جهات نباید داشت. مگر ما فرد ایده آلی هستیم كه همسرمان هم باید ایده آل باشد؟!!

معیارهایی كه ارائه شده است، معیارهای حداكثر است و بسیاری اوقات در یك فرد جمع نمی شود. در چنین صورتی، می بایست با احراز شدن تعدادی از این معیارها به مسئله رضایت داد و به دنبال ایده آل های دست نیافتنی راه نپیمود. پس از ازدواج هم راه برای اصلاح معایب باز است. مؤمن با زندگی ایمانی می تواند همسرش را به معایب خود آگاه سازد و در اصلاح آن بكوشد؛ كما این كه خود از او درس هدایت می آموزد.

در این رابطه پیامبر اكرم(ص) می فرمایند: زن شایسته مانند كلاغ اعصم نایاب است. پرسیدند: كلاغ اعصم چیست؟! فرمود: كلاغی كه یك پایش سفید باشد.(وسائل الشیعه، ج14، ص21)

برای اطلاعات جامع در این مورد می توانید به كتاب های "جوانان و انتخاب همسر"، نوشته علی اكبر مظاهری و "بهشت خانواده"، اثر مرحوم دكتر سیدجواد مصطفوی و "ازدواج در اسلام"، تألیف آیت الله علی مشكینی مراجعه نمایید.

كامروا باشید.

مشاوره مذهبی ـ قم.