پرسش

با سلام و خسته نباشید لطفا بفرمایید با توجهبه اینكه رهبانیت و فقر و درویشی در اسلام رد شده است چرا باز با مطالعه زندگانی عارفان بزرگ و صاحب مقامات می بینیم كه مخصوصا و یا بدلیل عدم فعالیت و اشتغال در فقر بسر می برند . مثلا در جایی نویسنده كتاب سیاحت غرب می نوسید كه ازشدت فقر مدتی نان خشك و كپك زده می خورده و یا آیت ا... بهجت در تنگنا بسر می برده ولی حاضر به قرض نبوده اند و دیگر موارد اینچنینی ... اگر این كار ها رهبانیت نیست ؟پس چیست ؟ انجا كه خداوند می گوید بخورید و بی آشامید ولی اسراف نگنید و یا می گوید نعمتهای حلال را بر خود حرام نكنید چیست ؟؟ آیا نمی شود مانند مردم عادی و با ایمان زندگی كرد و به مقامات رسید ؟؟ ایا شرط پیشرفت این نحوه زندگی است ؟؟

پاسخ

با عرض سلام و تحیت.
دوست محترم!
"رُهبانیّت" با ساده زیستی و در پی كسب اموال دنیوی نرفتن، فرق می كند. رهبانیّتی كه در اسلام ممنوع شده است آن است كه شخص به طور كلی تارك دنیا شود و قسمتی از غرایز و امیال طبیعی و انسانی خود را سركوب و تعطیل كرده، و به ادعای خود به دنبال كسب معنویت و اعمال عبادی باشد.
بنابراین رهبانیت به نوعی همراه با سركوب غرائز طبیعی، و به نحوی شانه خالی كردن از بار مسئولیت زندگی و تأمین معاش و تشكیل خانواده است؛ بر خلاف ساده زیستی و انجام ریاضیت های شرعی، چرا كه در این روش هیچ گاه شخص از انجام وظیفه نمودن نسبت به دیگران و به ویژه خانواده و فرزندان خود، شانه خالی نمی كند و وظیفه خود را نسبت به آنان انجام می دهد. آنچه كه هست این كه در تزاحم بین انجام وظائف معنوی خود و بین رفاه شخصی خود ـ كه البته وظیفه شرعی نیست، و تنها در دائره مباحات واقع است ـ اولی را ترجیح می دهد.
از این رو در این شیوه زندگی هیچ گاه غرایز و امیال طبیعی انسانی ـ در محدوده ای كه شرع طالب آن است ـ نادیده گرفته نمی شود و یا تعطیل و سركوب نمی گردد؛ فقط ارضای امیال طبیعی و نفسانی، در میزان حداقل آن تأمین می گردد تا زمینه رشد و تعالی و كمالیابی انسان بیشتر فراهم گردد.
نباید فراموش كرد كه رسیدن به درجات كمال و طی نمودن پله های تعالی، با رفاه و رها كردن غرایز و امیال نفسانی حاصل نمی شود.
برای رسیدن به درجات كمال راهی به غیر از تهذیب نفس و مبارزه با امیال نفسانی نیست؛ یعنی نمی توان هم امیال نفسانی را در حد وسیع ارضاء نمود، و هم به درجات عالی كمال رسید.
به عبارت واضح و روشن، تمام تلاش عرفا و عاملان به سیر و سلوك، این است كه طعم شیرین زندگی دنیوی را از زیر دندان نفس بیرون بكشند، ولی آنان نمی خواهند با انتخاب این راه به نوعی از وظایف و مسئولیت های انسانی و شرعی دیگر خود شانه خالی كنند، همان كاری كه راهبان انجام می دهند.
اما وظیفه مردم عادی چیست؟ آنان كه هم می خواهند زندگی معمولی و عادی داشته باشند و هم در پی كسب معارف و معنویت باشند؟
در این جا بایستی متذكر شد كه ریاضت هر كس به حسب خود او تعریف می شود. هر كس برای آن كه به كمال ممكن برای خود برسد باید تا حد مقدور برای خود از لذات دنیا چشم بپوشد، تا دنیا شیرینی خود را هر چه بیشتر در نزد او از دست بدهد؛ البته تأكید تا حدی كه انسان ظرفیت آن را دارد. محدوده شرعیات برای همه لازم است كه رعایت كنند، ولی بیش از آن را هر كس به حسب توان خود بپیماید.
قرار نیست همه انسان ها عارف كامل و زاهد به تمام معنا شوند؛ و آن چه كه برای عموم مردم مهم است، حركت در سیر اعتدال و دوری از افراط و تفریط است.
امیدواریم تا این اندازه در روشن شدن مطب كفایت نماید، به هر حال اگر سؤال و یا ابهامی باقی مانده بود دوباره با ما مكاتبه نمایید.
پیروز باشید.
مشاوره مذهبی ـ قم.