پرسش

باعرض سلام كاركردهای دین رابیان كنید. فرق فوزبانجات چیست؟ آیه (ولاتجعلوالله اندادا)را برای من توضیح دهید؟

پاسخ

دوست گرامی با سلام : فوزبه معنای نجات و رستگاری است. طبرسی فرموده: فوز و فلاح و نجاح نظیر هم اند. راغب آنرا رسیدن بخیر با سلامت معنی كرده است. «و من یطع الله و رسوله فقد فاز فوزاًعظیماً» احزاب: 71. «رضی الله عنهم و رضوا عنه ذلك الفوز العظیم» مائده: 119. قرآن كریم فوز را فقط در خشنودی خدا، طاعت خدا و رسول، وارد شدن به بهشت وبودن با نیكان و مصون بودن از گناهان می داند.در واقع می توان گفت تفاوت این دو كلمه در عام وخاص بودنشان است . وفوز نوع خاصی از نجات است كه نتیجه اش رستگاری است .در حالی كه نجات معنای عامی دارد یعنی خلاصی ورهایی اعم از آنكه منجر به رستگاری شود ویا نه، ومؤید این مطلب كاربرد مشتقات این كلمه در قرآن است مثل فائز: رستگار. «اصحاب الجتنة هم الفائزون» حشر: 20..و «ان للمتقین مفازاً حدائق و عناباً ...» نباء: 31 و 32. یعنی: برای پرهیزكاران نجاتی هست یا محمل رستگاری هست.و «و ینجی الله الذین اتقوا بمفازتهم لایمسهم السوء» زمر: 61. مفازه ظاهراً مصدر میمی و باء بمعنی سبب است یعنی خداوند اهل تقوی را بسبب رستگاری و رسیدن بخیر از جهنم نجات می دهد. یعنی نجات آنها همان رستگارشدنشان است.
و امّادر مورد آیه شریفه در( جزء 1 سوره البقرة آیه 22 ( كه می فرماید: «الَّذِی جَعَلَ لَكُمُ الأَرْضَ فِرَاشاً وَالسَّمَاء بِنَاء وَأَنزَلَ مِنَ السَّمَاء مَاء فَأَخْرَجَ بِهِ مِنَ الثَّمَرَاتِ رِزْقاً لَّكُمْ فَلاَ تَجْعَلُواْ لِلّهِ أَندَاداً وَأَنتُمْ تَعْلَمُونَ»، آن (خداوندى) كه زمین را براى شما فرشى (گسترده) وآسمان را بنایى (افراشته) قرار داد و از آسمان، آبى فرو فرستاد و به آن از میوه‏ها، روزى براى شما بیرون آورد، پس براى خداوند شریك وهمتایى قرار ندهید با آنكه خودتان مى‏دانید (كه هیچ یك از شركا و بت‏ها، نه شمارا آفریده‏اند ونه روزى مى‏دهند و اینها فقط كار خداست.)،
فلا تجعلوا للّه أنداداً «ند» (مفرد أنداد) به معناى مثل و نظیر است.ومی خواهد بگوید همتا و همسانى براى خداوند نیست، بلكه اصلاً توهم همتا و همسانى براى خداوند نیز درست نمی باشد.چون تفریع جمله «لا تجعلوا ...» به وسیله «فاء» بر حقایق بیان شده در این آیه و آیه قبل، بیانگر این است كه: توجه به آنها، گرایش دهنده آدمى به توحید ربوبى است; یعنى، حال كه معلوم شد خداوند خالق شماست و همو آفریننده زمین و ... است معقول نیست مثل و مانندى براى او فرض كنید.چرا كه.در حقیقت می گوید: نظم و هماهنگى دستگاه آفرینش، نشانه‏ى توحید است و اندیشه در آفریدگارى خداوند و ایجاد مواهب طبیعى، عقیده توحیدى را در پى دارد ، پس شما هم یكتا پرست باشید ضمن آنكه جمله « و انتم تعلمون» را مقید بقید خاصى نكرده، وآنرا بصورت جمله حالیه از« فلا تجعلوا» آورده،تا شدت تاءكید در نهى را برساند، و بفهماند: كه آدمى علمش بهر مقدار هم كه باشد، جایز نیست براى خدا مثل و مانندى قائل شود، در حالیكه خداى سبحان او را و نیاكان او را آفریده ، و نظام كون را طورى قرار داده كه رزق و بقاء او را تأمین كند.
لازم است بدانیم كه قرار دادن شریك براى خدا تنها، منحصر به ساختن بتهاى سنگى و چوبى و یا از آن فراتر، انسانى همچون مسیح (علیه السلام ) را یكى از خدایان سه گانه دانستن ، نیست بلكه معنى وسیعى دارد صورتهاى مخفیتر و پنهان تر را نیز شامل مى شود بطور كلى هر چه را همردیف خدا مؤ ثر دانستن یك نوع شرك است .
ابن عباس در اینجا تعبیر جالبى دارد مى گوید: الانداد هو الشرك اخفى من دبیب النمل على صفاة سوداء فى ظلمة اللیل ، و هو ان یقول و الله و حیاتك یا فلان و حیاتى ! ... و یقول لو لا كلبة هذا لاتانا اللصوص البارحة ! ... و قول الرجل لصاحبه ما شاء الله و شئت ... هذا كله به شرك :
«انداد، همان شرك است كه گاهى پنهان تر است از حركت مورچه بر سنگ سیاه در شب تاریك ، از جمله اینكه انسان بگوید: به خدا سوگند به جان تو سوگند، به جان خودم سوگند ... (یعنى خدا و جان خود و جان دوستش را در یك ردیف قرار بدهد) و بگوید این سگ اگر دیشب نبود دزدان آمده بودند! (پس نجات دهنده ما از دزدان این سگ است ) یا به دوستش بگوید: هر چه خدا بخواهد و تو بخواهى ، همه اینها بوئى از شرك مى دهد.»
و در حدیثى مى خوانیم كه مردى در برابر پیامبر (صلى اللّه علیه و آله و سلم ) همین جمله را گفت :« ما شاء الله و شئت (هر چه خدا بخواهد و تو بخواهى ) پیامبر فرمود: اجعلتنى لله ندا: مرا شریك خدا و همردیف او قرار دادى»؟!.
در تعبیرات عامیانه روزمره نیز بسیار مى گویند: اول خدا، دوم تو! باید قبول كرد كه این گونه تعبیرات نیز مناسب یك انسان موحد كامل نیست .
در روایتى در تفسیر آیه 106 سوره یوسف و ما یؤ من اكثرهم بالله الا و هم مشركون از امام صادق (علیه السلام ) مى خوانیم كه فرمود: (این اشاره به شرك خفى است )مانند اینكه انسان به دیگرى بگوید: اگر تو نبودى من نابود شده بودم یا زندگانیم بر باد مى رفت.»

موفق باشید.