پرسش

سلام
لطفا بفر مایید به چه كسی مرتد گفته میشود و چگونه ارتداد یك نفر ثابت میشود و با فرد مرتد ولو اگر پدر انسان باشد چگونه باید باشد

پاسخ

با عرض سلام و تحیت.

دوست محترم!

ارتداد در لغت به معنای: كناره گیری، رجوع، برگشت، و عقب نشینی است. و در اصطلاح فقهی به معنای ترك دین الهی می باشد.

مرتد در فقه اسلامی دو نوع می باشد: الف) مرتد فطری: كسی كه از زمان تولد مسلمان بوده ـ یعنی پدر و مادرش مسلمان بوده اند ـ اگر پس از بلوغ بعد از آن كه اعلام مسلمان بودن كرد، اسلام را انكار كند، و رسما از دین اسلام خارج گردد، مرتد فطری نامیده می شود.

ب) مرتد ملی: كسی كه از دین دیگری به اسلام گرویده باشد و سپس از اسلام برگشته باشد، مرتد ملی گویند.

بنا براین كسی كه از زمان تولد مسلمان بوده ـ یعنی پدر و مادرش مسلمان بوده اند ـ اگر پس از بلوغ بعد از آن كه اعلام مسلمان بودن كرد، اسلام را انكار كند، و رسما از دین اسلام خارج گردد، مرتد فطری نامیده می شود.

حكم چنین كسی، در صورتی كه ارتداد او ناشی از فتنه ای عام نباشد كه دین همه را متزلزل می كند و یا در اثر شبهه ای نباشد كه او را فریفته است، اعدام است. این كه ارتداد از شبهه صادقانه ناشی نشده باشد، امر مهمی است.

مجازات مزبور برای ارتداد تنها برای كسی است كه اظهار خروج از دین كند، والا طرح شبهه بدون آن كه در صدد انكار دین باشد، مستوجب آن مجازات نیست.

امام صادق در حدیث صحیح می فرماید: "انما یكفر من جحد" كسی كافر می شود كه دین را انكار كند [و صرف شك موجب ترتب احكام و مجازاتهای ارتداد نیست.](اصول كافی/ج2/ص339)

البته با شك ایمان منتفی است، ولی بر این شك تا به انكار دین نینجامد احكام و مجازاتهای كفر بار نمی شود.

به عبارت دیگر، حكم اعدام برای مرتد در مورد كسی نیست كه اعتقادی در درون دارد و در مقام اظهار آن برنیامده، بلكه تنها در مورد كسی است كه به اظهار و تبلیغ آن عقیده خلاف دین بپردازد، و در حقیقت قیام بر ضد جامعه اسلامی نماید.

اسلام مجازات كسی را كه از پدر و مادر مسلمان به دنیا آمده و در محیط اسلامی بزرگ شده و با تعالیم اسلام آشنا است، با كسی كه از دین دیگری به اسلام گرویده یكسان نمی داند. به این دومی مرتد ملی می گویند.

اولی، به طور طبیعی، با استدلالهایی كه برای حقانیت اسلام هست آشنا است، به خلاف دومی كه ممكن است هنوز شبهات و عواطف سابق او را وسوسه كند.

در مورد مرتد فطری بسیار بعید است كه شخص پس از این آشنایی ایمان و اطمینان به بطلان اسلام پیدا كند. غایتش آن است كه در اثر شبهه ای شك كند؛ و گفتیم صرف شك، اگر همراه با انكار نباشد مستلزم مجازات فوق نیست.

ولی در مورد مرتد ملی متصور است كه شخصی بدون نیت سوء ایمان به خلاف پیدا كند.

لذا است كه به مرتد ملی مجال تفكر می دهند و با او در باره اسلام و حقانیت آن گفتگو می كنند، تا دوباره شبهات او برطرف شود و مسلمان گردد. به خلاف مرتد فطری كه كار او به عناد و دشمنی تفسیر می شود.


بنابر این علاوه بر اینكه ارتداد بنا به فطری و ملی بودن، احكام متفاوتی دارد؛ به این آسانی نیز ثابت نمی شود، واقعاً فرد باید منكر ضروریات دین گردد تا حكم ارتداد بر او تسرّی یابد. گاهی یك لجاجت و یا بدبینی باعث می شود شخص سخنی بگوید كه در درون به آن اعتقاد ندارد. لذا نباید بعضی حرفها را خیلی جدی گرفت.

و بنا به نظر بسیاری از فقها، اگر قاضی احراز كرد كه ارتداد شخصی ناشی از وجود شبهاتی در ذهن اوست، به او مهلت مطالعه و تفكر خواهد داد.


ضمنا تشخیص ارتداد بر عهده دادگاه صالحه است و ارتداد در صورتی كه در دادگاه صالحه به اثبات برسد، حكم مخصوص خود را دارد؛ و لذا هر كسی نمی تواند بنابر تشخیص خود عمل نمایید.
پیروز باشید.
مشاوره مذهبی_ قم.