پرسش

آیا خدا ازكسی می خواهد كه او را هدایت كند ؟ اگر سوره حمد گفته خدا باشد ، در آخر سوره خدا از چه كسی یاری می جوید و چه كسی را می پرستد ؟
پس سوره حمد مانند دعا است و كلام انسان است نه كلام خدا. اگر خدا از زبان انسان این سوره را فرموده پس چرا هیچ اشاره ای به این مطلب نكرده است ؟
اگر این كار بیهوده است چرا خدا در سوره ناس این كار را انجام داده است ؟(قل اعوذ برب الناس...) چون خدا كار بیهده انجام نمی دهد . و اگر لازم است چرا خدا در سوره حمد این كار را انجام نداده است .
پس سوره حمد كلام خدا نیست.

پاسخ

با عرض سلام و تحیت.
دوست محترم!
سوره حمد، همچنانكه در روایات آمده، و خود بخود محسوس است، تنها سوره ای است كه از زبان بنده نازل شده است؛ تا ادب عبودیت را به انسان یاد دهد؛ همانطور كه هر آنچه خدا می كند، حكمتی دارد.
دوست عزیز!
مگر دلیل بر این كه آیات و سور قرآن از سوی خداوند است آن است كه به لسان خدا باشد؟!
تنها در سوره حمد جملات دعایی ـ كه به زبان انسان، و متوجه به ذات باری است ـ به كار نرفته است، بلكه در آیه های بسیاری از قرآن نیز ساختار دعایی وجود دارد. مثلا در سوره آل عمران پس از آن كه اقسام آیات قرآن را برمی شمرد، بلافاصله می فرماید: «ربنا لاتزغ قلوبنا بعد اذ هدیتنا وهب لنا من لدنك رحمة إنك أنت الوهاب»(آل عمران/8)
در علم بدیع ـ كه یكی از سه علوم رایج در علم بلاغت است و درباره زیبایی های كلام سخن می گوید ـ از آرایه ای نام برده شده به نام صنعت التفات؛ كه با توجه به ساختار ظاهری سوره مباركه حمد درخواهید یافت كه ساختار جمله به ناگاه از غیبت به خطاب تغییر می كند، كه این همان صنعت التفات در فن بدیع است، و در جاهای دیگر قرآن نیز به كار رفته است. این صنعت در اشعار پارسی نیز به فراوانی قابل مشاهده است. حاصل این صناعت تغییر در زبان كلام است تا توجه خواننده و شنونده به مطلب بیشتر جلب شود.
اگر توضیح بیشتری خواستید مجددا با ما تماس بگیرید.
با آرزوی توفیق.
مشاوره مذهبی ـ قم.