پرسش

با سلام
نوع شخصیت هركس تا هفت سالگی بطور خیلی زیاد شكل میگیردكه در ان مواردی چون اجداد(وراثت)-رعایت طهارت قبل ازلقاح-وقبل از تولد-پاكی لقمه-حالت روحی مادر در دوران جنین ودر حال شیر دادن-اجتماع- خانواده و میزان مذهبی بودن ان-و.......-
بستگی دارد به حدی زیاد حال شما بفرمائید
در كدام از موارد فوق مخصوصآ تا 7 سالگی شخص نقشی دارد كه اگر كوتاهی بود او را مقصر بدانیم وبگوئیم كه اگر نمیتوانی به فلان حالت ومقام برسی بعلت فلان گذشته الوده توست در اینجاتبعضی در مورددو نفركه
در دو خانواده كاملآمتفاوت متولد میشوند به نظر میرسد.این تبعیض چگونه با حق وعدالت
ذات متعال باری تعالی كه امیدوارم همه ما را هدایت كند چگونه توضیح داد شود
متشكرم

پاسخ

دوست گرامی با سلام: درست است كه تأثیر عوامل غیر اختیارى در روحیات و اعمال و كنش‏هاى انسان‏ها امرى مسلم و تردید ناپذیر است لیكن این گونه امور هرگز سلب كننده اختیار و آزادى اراده انسانى نیستند و از طرف دیگر نمى‏توانند فطرت پاك الهى آدمى را - كه او را به سوى خدا و فضائل و پاكى‏ها فرا مى‏خواند - از بین ببرند. نقش عوامل محیطى یا وراثتى یاد شده آنها ایجاد زمینه گرایش به سوى برخى از رذالت‏ها و منكرات است. بنابراین تفاوت یك انسان حرامزاده یا فردى كه در محیط تربیتى فاسدى تولد و رشد مى‏یابد با فرد حلال زاده یا كسى كه در محیط سالم تولد و رشد یافته آن است كه در وى زمینه گرایش به كژى‏ها و آلودگى‏ها بیشتر است ولى این زمینه هرگز توانایى و اراده اصلاح را از او سلب نمى‏كند و همین انسان بر حسب فطرت الهى میل به سوى نیكى‏ها و ارزش‏هاى متعالى نیز دارد. بنابراین مى‏تواند مانند هر كس دیگر به سمت ارزش‏ها و فضائل حركت كند. در طول تاریخ نیز بسیارى از انسان‏هایى كه در محیط سالم رشد كرده‏اند به سوى انحرافات گرویده و در مقابل افرادى در محیط هاى فاسد بر علیه تمایلات نفسانى پست خود قیام كرده و به اصلاح گراییده‏اند. از طرف دیگر عذاب و پاداش الهى نسبت به همه انسان‏ها یكسان نیست. چنان كه گفته‏اند: در قیامت سه كتاب وجود دارد كه به حسب آنها پاداش و جزا صورت خواهد گرفت: 1) پرونده سیئات. 2) پرونده حسنات. 3) پرونده نعمات. مقصود از نعمات صرفا آب و نان و ... نیست. بلكه مهم‏ترین آنها عوامل تربیتى مانند: پیامبران، علما، خانواده خوب، دوستان خوب، شرایط اجتماعى مناسب، قواى ادراكى، شرایط ژنتیك و ... مى‏باشد. از این جا روشن مى‏شود كه مسئولیت هر كس در پیشگاه خداوند متناسب با نعمت‏هایى است كه پروردگار به وى ارزانى داشته و عدالت الهى ایجاب مى‏كند كه با ملاحظه تمام شرایط و عوامل ارادى و غیر ارادى دخیل در افعال انسان هر فردى را پاداش و جزا بخشد. پس در این رابطه چند نكته را باید درنظر گرفت: اولا: این تفاوتها همه درحد زمینه‏ها و شرایط و به تعبیر دقیق‏تر علل شرطى‏اند نه علت فاعلى و ایجادى بنابراین اینگونه امور مانع اختیار انسان نیست لذا فرزند نوح با زمینه‏هاى تربیتى و وراثتى بسیار عالى به اختیار خود راه فساد را برمى‏گزیند و فرزند یزید بن معاویه به اختیار خود خلاف راه نیاكانش را مى‏پیماید و از آن حكومت ننگین سرباز مى‏زند و آن را حق امام سجاد(ع) مى‏خواند. ثانیا: خداوند هركسى را به تناسب تمام شرایط و زمینه‏هایى كه در آن رشد كرده است بازخواست مى‏نماید. براى آگاهى بیشتر ر.ك.به: عدل الهى شهید مطهرى.