پرسش

باسمه تعالی
سلام علیكم , طبق آن روایت مشهور كه اصبغ بن نباته از حضرت علی علیه السلام روایت می كند كه جبرئیل (ع) بر آدم (ع) نازل شد و گفت : ای آدم من مأمور شده ام كه ترا در انتخاب یكی از سه چیز مخیر سازم پس یكی را برگزین و دو تا را واگذار. آدم (ع) گفت چیست آن سه چیز؟ گفت: عقل و حیاء و دین , آدم (ع) گفت عقل را برگزیدم , جبرئیل (ع) بحیاء و دین گفت شما بازگردید و او را واگذارید , آندو گفتند ای جبرئیل ما مأموریم هر جا كه عقل باشد با او باشیم . گفت خود دانید و بالا رفت. با احترام سؤال این است : جناب آدم (ع) با چه روش و ابزار عقل را انتخاب نمود؟
با تقدیم احترامات شایسته : تبریز – ع - م

پاسخ

با عرض سلام و تحیت.
دوست محترم!
روایت مذكور در كتاب كافی، جلد اول، باب العقل و الجهل، حدیث سوم ذكر شده است، و شارحان كتاب كافی، مثل ملاصدرا و ملامحسن فیض، بر این نكته تأكید كرده اند كه این حدیث در برتری و منزلت عقل می باشد. علامه مجلسی در كتاب "مرآة العقول"، ج1، ص32 عقل را به معنایی تعریف كرده است كه دین و حیا را شامل می شود.
انتخاب آدم نشان دهنده قابلیت و توانایی او در انتخاب بهترین است، و این قابلیت همان است كه از "علم آدم الأسماء كلها" ثابت است؛ همانی كه ملائكه در برابر آن سر تعظیم فرود آوردند.
نكته ای كه لازم است ذكر كنیم، تفاوت انسان كامل و انسانهای معمولی است. انسان كامل، همه آنچه را دیگران پس از تجربه می یابند، از ابتدا می داند، و به همین سبب عصمت یافته است.
از طرف دیگر، عقل در این باب جایگاه بزرگی دارد و پیغمبر درونی و حجت میان بنده و خدا می باشد.
برای مطالعه بیشتر درباره جایگاه عقل، شما را به مطالعه "باب العقل و الجهل" از كتاب "اصول كافی" و به خصوص شرح ملاصدرا بر آن راهنمایی می نماییم.
در پناه حق.
مشاوره مذهبی ـ قم.