پرسش

به نام خدا
سلام علیكم
لطفا درباره عالم ذر و عهدی كه خداوند در آن روز از انسان ها( یا همه مخلوقات) گرفته است برای بنده توضیحات كاملی بدهید.
ضمنا این كه خداوند مرتب در قرآن به این موضوع می پردازد كه انسان عهدی در آن روز كرده است و اینكه چرا اگر انسان باید به آن عهد وفا كند در مورد آن چیزی به خاطر نمی آورد نیز توضیح دهید.
البته بنده به تفاسیر مختلف رجوع كرده ام اما دلیل قابل قبولی برای این موضوع نیافتم.

پاسخ

با عرض سلام و تحیت.
دوست محترم!
در مورد عالم ذر می توانید به كد پاسخ 7190 در بخش مشاوره مذهبی سایت تبیان مراجعه كنید.
در پاسخ به قسمت دوم سؤال شما باید بگوییم كه با توجه به یك نكته مطلب روشن می شود؛ و آن این كه خداوند در عمق روح و باطن سرشت انسان، شعور مخصوص و نیروهای ویژه ای قرار داده كه از طریق هدایت آن می تواند، راه درست را پیدا كند و از شیطان و هوای نفس تبعیّت ننماید، به دعوت رهبران الهی پاسخ مثبت داده و خود را با آن هماهنگ سازد.
قرآن از این فطرت مخصوص تعبیر به عهد خدا و پیمان الهی می كند. این میثاق در حقیقت یك پیمان تكوینی است، و نه پیمانی اعتباری و قانونی.
مثلا آنجا كه قرآن می فرماید: «ألم أعهد إلیكم یا بنی آدم أن لاتعبدوا الشیطان إنه لكم عدو مبین و أن اعبدونی هذا صراط مستقیم» ـ یعنی ای فرزندان آدم! مگر از شما پیمان نگرفتم كه شیطان را نپرستید كه او دشمن آشكار شما است، و مرا پرستش كنید كه راه راست همین است.(یس/60و61) ـ اشاره به همان فطرت توحید و خداشناسی انسان و عشق طبیعی او به پیمودن راه تكامل دارد.
شاهد مطلب در خطبه نهج البلاغه از امیرالمومنین(ع) هست كه فرمود: "فبعث فیهم رسله و واتر إلیهم أنبیاءه لیستأدوهم میثاق فطرته" یعنی خداوند پیامبران خویش را یكی پس از دیگری به سوی مردم فرستاد تا از آنها بخواهند كه به پیمان فطری خویش عمل كند.
به تعبیر روشن تر خدا هر موهبتی به انسان ارزانی می دارد، همراه آن عملا پیمانی با زبان آفرینش از او می گیرد؛ به او چشم می دهد یعنی با این چشم حقایق را ببین، گوش می دهد یعنی صدای حق را بشنو ...؛ و به این ترتیب هر گاه انسان از آنچه در درون فطرت او است بهره نگیرد، و یا از نیروهای خدادادی در مسیر خطا استفاده كند، پیمان خدا را شكسته است.
با این حساب جواب سؤال شما كه چرا ما از آن بی خبریم؟ معلوم می شود. نه؛ انسان از فطرت خود بی خبر نیست. هر كس به طور ناخودآگاه به فطرت و بینش و گرایشهای فطری خود آگاهی دارد.
شما می توانید به "تفسیرالمیزان" ذیل آیه 27 سوره مباركه "بقره" نیز مراجعه كنید.
با آرزوی توفیق.
مشاوره مذهبی ـ قم.