پرسش

سلام:
من یك دانش اموز هستم و در مورد طب در قران و حدیث(یا در اسلام) تحقیق می كنم.
میخواستم در مورد این موضوع به طور كامل
توضیح دهیدو بفرمایید كه امان معصوم ما چه چیزی را در طب مشخص كرده اند و... و مواردی كه باید در یك پژوهش گفته شود را برایم ذكركنید موید باشید

پاسخ

با عرض سلام و تحیت.
دوست محترم!
در احادیث اهل بیت(ع) به آموزه های طبی اشارات فراوانی شده است؛ و شاید اولین قدم در این مورد، مرحله پیشگیری و رعایت بهداشت و نظافت فردی و محیط باشد.
در باره پیشگیری حدیثی از امیرالمؤمنین(ع) است كه در ضمن وصیتی به فرزندشان فرمودند: "یا بنیّ ألاأعلمك أربع خصال تستغنی بها عن الطب؟ فقال: بلی؛ یا امیرالمؤمنین! قال لاتجلس علی الطعام إلا وأنت جائع، ولاتقم عن الطعام إلا وأنت تشتهیه وجوّد المضغ، وإذا نمت فاعرض نفسك علی الخلاء" یعنی ای فرزندم آیا چهار كار را به تو آموزش ندهم تا به آن ها از مراجعه به طبیب بی نیاز شوی؟ در جواب گفت: آری یا امیرالمؤمنین! ایشان فرمودند: بر سر سفره غذا منشین مگر آن كه گرسنه باشی، و از سفره برنخیز مگر آن كه هنوز میل به غذا داشته باشی، و لقمه ای را كه برمی داری خوب بجو، و هنگامی كه می خواهی بخوابی فضولات خود را خالی كن.(خصال، ص229)
و یا در حدیثی دیگر از امام باقر(ع) آمده است: "كنس البیوت ینفی الفقر" یعنی جارو كردن خانه ها و نظافت آن فقر را می برد.(وسایل الشیعه، ج3، ص571)
این دستورات گاه جنبه معنوی نیز به خود گرفته است؛ چنان كه در حدیثی از امام رضا(ع) آمده است: "من أخلاق الأنبیاء النظافة" یعنی نظافت از اخلاق انبیا است.(بحارالانوار، ج78، ص335) لذا به دید تأسی به انبیاء هم می توان چنین عمل كرد، و علاوه بر فوائد مادی آن ثواب هم برد.
در مرتبه بعد كه شخصی بیمار می شود احادیث بسیاری به شیوه درمان شخصی اشاره دارد.
در ابتداء احادیث اسلامی، با این سخن كه بیماری لاعلاج وجود ندارد، شخص را از ناامیدی برحذر می دارند.
از امیرالمؤمنین(ع) راویت است كه فرمودند: "لكل علة دواء" یعنی برای هر مریضی دوایی وجود دارد.(غررالحكم و دررالكلم)
و نیز از رسول اكرم(ص) نقل شده كه فرمودند: "ما أنزل الله من داء إلا أنزل له شفاء" یعنی خداوند بیماری ای را خلق نكرده مگر آن كه(راه) درمانش را نیز فرستاده كرده است.(بحارالانوار، ج62، ص68)
درمان نیز در مكتب اهل بیت(ع) بسیار آسان و ساده برگزار شده است. در آن روزگار، برخلاف آموزه های طب یونانی ـ كه گاه دوایی مركب از دهها ماده مختلف بود ـ سخنان ائمه معصومین(ع) در عین كارآمدی بسیار ساده است. "پرهیز" از جمله آموزه های طبی این مكتب است.
از امام كاظم(ع) نقل است كه: "الحمیة رأس الدّواء و المعدة بیت الدّاء" یعنی پرهیز اصل همه دواها است، و معده خانه همه بیماری ها.(بحارالأنوار، ج62، ص142)
مداوا به غذا نیز از جمله اصول طبی دیگر در احادیث اهل بیت(ع) است كه در این باره كتاب های زیادی نیز به نگارش درآمده است.
برای كسب اطلاعات بیشتر می توانید به كتاب "میزان الحكمة"، تألیف محمد محمدی ری شهری، ذیل ماده "دواء"، "طب" و "نظافت" مراجعه نمایید.
مقالات زیر نیز می تواند برای شما مفید باشد:
1. "درمان طبیعی در اسلام"، تألیف احمد سكی، شهید حسینی و احمدعلی زاهد، مجله دانشگاه اسلامی، شماره 12 و 13.
2. "اسلام و طب"، تألیف رحیم امین زاده، مجله دانشگاه اسلامی، شماره12و13.
3. "طب اسلامی"، تألیف مظفر اقبال، مجله نامه علم و دین، شماره 5و6.
با آرزوی توفیق.
مشاوره مذهبی ـ قم.