پرسش

سلام علیكم
از شما میخواستم كه درباره نفت اطلاعاتی به من بدهید.
متشكرم علی روح

پاسخ

بشر از قرنها پیش به وجود نفت پی برده بود و این ماده روغنی شكل و اعجاب‌آمیز از دیر باز مورد استفاده پیشینیان بوده است. نفت را OIL یا Petroleum (روغن سنگ) می‌نامند. در زبان اوستایی نپتا به معنی روغن معدنی است كه كلدانیها و عربها آن را از فارسی گرفته و نفت خوانده‌اند.
هم‌اكنون بیش از دوسوم انرژی مصرفی جهان از نفت تامین می‌شود. همچنین بیش از نیمی از تركیبات آلی شناخته شده از فرآورده‌های نفتی به دست می‌آید.
نفت مخلوطی از تعداد زیادی ئیدروكربنهای مختلف می‌باشد. قسمت اعظم مواد تشكیل دهنده‌ی نفت شامل آلكانها (ئیدروكربنهای زنجیری سیرشده)، سیكلوآلكانها (ئیدروكربنهای حلقوی سیرشده) و ئیدروكربنهای معطر (آروماتیك) می‌باشد. بدیهی است كه نسبت این مواد در نفت استخراج شده از نقاط مختلف زمین متفاوت است.
نفت علاوه بر ئیدروكربنهای مختلف، كم و بیش دارای تركیباتی از عناصر دیگر مانند گوگرد، نیتروژن و اكسیژن می‌باشد. می‌دانید كه نفت منشاء آلی دارد و از بقایای موجودات كوچك دریایی بنام پلانكتون بوجود آمده است. نفت تشكیل یافته به علت مایع بودن و همچنین به علت خاصیت موئینگی محیط خود از خلال سنگها گذشته، زیر یك طبقه غیر قابل نفوذ در بالاترین قسمت یك چین‌خوردگی كه تاقدیس نامیده می‌شود، ذخیره می‌گردد.
اكتشاف نفت- چون معمولاْْ نفت در اعماق زمین وجود دارد، برای كندن چاه و دسترسی به آن هزینه‌ی هنگفتی لازم است و باید قبلاْْ با وسایل علمی تا آنجا كه ممكن است از وجود لایه‌های نفت‌گیر در زمین اطمینان حاصل كرد. در این راه از نقشه‌برداری هوایی و بررسیهای دقیق زمین‌شناسی و دیرین‌شناسی كمك می‌گیرند.
حفاری- برای حفر چاه از مته‌های دواری استفاده می‌كنند كه كار آنها مانند مته‌های معمولی است. این مته‌ها در وسط دكلهای حفاری پولادین كه بیش از 50 متر ارتفاع دارند، قرار گرفته‌اند و به وسیله‌ی موتورهای بسیار قوی می‌گردند و زمین را حفر می‌كنند. وقتی كه مته به لایه نفت‌دار نزدیك می‌شود، حبابهای گاز و آثار نفت در گل حفاری ظاهر می‌شود. در این موقع لوله‌ای به درون چاه می‌فرستند و خروج نفت را با شیرهایی در بالای آن كنترل می‌كنند.
معمولاْْ فشار درونی چاه نفت كافی است كه نفت را سالها بیرون براند، ولی هر گاه فشار كافی نباشد از تلمبه استفاده می‌كنند. با به كار بردن تكنیكهای جدید توانسته‌اند چاههایی به عمق 8 كیلومتر نیز حفر كنند. همچنین با نصب سكوهای شناور و دكلهای جدید حفاری در دریا، امكان حفر چاههای نفت در نقاطی كه عمق آب در آن بیش از 200 متر است، فراهم گردیده است.
به علت فشار زیاد درون حفره نفتی، مقدار زیادی از گاز در نفت خام حل شده است. به همین دلیل نفت خامی را كه از چاه بیرون می‌آید، قبل از انتقال دادن به پالایشگاه، ابتدا به دستگاه تفكیك مخصوصی می‌برند تا قسمت اعظم گازهای سبك و آب نمك آنرا جدا سازند. گازی كه مستقیماْْ از چاههای نفت خارج می‌شود با گازی كه به این وسیله از نفت خام تفكیك می‌گردد، پس از تصفیه به صورت گاز طبیعی به وسیله‌ی شبكه‌ی گازرسانی برای مصارف سوخت و صنایع پتروشیمی توزیع می‌شود.
گاز طبیعی مخلوطی از ئیدروكربنهای سیرشده سبك مانند متان، اتان و اندكی پروپان و بوتان است. قسمت عمده این گاز متان و مقدار كمتری اتان می‌باشد.در این گازها غالباْْ آثاری از نیتروژن، كربن دی اكسید و گاهی ئیدروژن سولفید و هلیم وجود دارد.
پس از استخراج نفت آن را پالایش می‌كنند. پالایش نفت مجموعه عملیاتی است كه به وسیله آنها بسیاری از مواد گوناگون از جمله بنزین، نفت سفید، نفت گاز یا گازوئیل، نفت كوره، گریس، قیر و غیره از نفت خام بدست می‌آید. عملیات اساسی پالایش نفت را به سه دسته كلی تقسیم می‌كنند:
الف- جدا كردن مواد ( با استفاده از تقطیر جزء به جزء)
ب- تبدیل ( تبدیل اجزاء نامرغوب و كم‌مصرف به اجزاء مرغوب در پالایشگاه)
ج- تصفیه فرآورده‌های نفتی
بیش از نیم قرن از مصرف فرآورده‌های نفتی به صورتی غیر از سوخت می‌گذرد. به مرور زمان و با پیشرفت علم و تكنولوژی، انسان تعداد روزافزونی از ئیدروكربنها را به طور خالص از سایر فرآورده‌های نفتی جدا كرده و به مصرف تولید سایر مواد شیمیایی و صنعتی رسانیده است. صنایع وابسته به نفت را كه از مواد نفتی محصولات غیرنفتی تهیه می‌كنند را صنایع پتروشیمی می‌نامند. مواد اولیه‌ حاصل از صنعت نفت كه برای تهیه سایر فرآورده‌های شیمیایی به كار می‌رود، مواد پتروشیمی نامیده می‌شود.