پرسش

با سلام
از شما خواهشمندم هر چه زودتر به این سوالات پاسخ دهید.در ضمن دفعه قبل كه سوال كردم با وجود نیاز شدیدی كه به پاسخ داشتم به آن جواب ندادید . سوالی با كد56605 . چرا؟
1-چرا امام رضا ع ولایت عهدی را پذیرفتند؟
2- قصه بهره بردن مانند خورشید پشت ابر چیست یعنی چگونه امام زمان ع به ما بهره می رساند؟
3-چگونه مردم ولایت عهدی یك فرد 9 ساله (امام جواد) را باید بپذیرند؟ (خلاف عقل)
4- امام علی ع در دوران سكوت خود چه كردند؟
5- چرا امام باقر با توجه به آماده بودن شرایط قیام مسلحانه انجام ندادند؟
6- چرا نحوه برخورد امام كاضم ع با بقیه امامان متفاوت بوده است؟
محسن رئیسی

پاسخ

با عرض سلام و تحیت.
دوست محترم!
پنج قسمت اول سؤال شما در كد 56605 پاسخ داده شده، و برایتان ارسال شده است. در پاسخ به قسمت ششم سؤال شما باید بگوییم كه با توجه به چگونگی زمان و دگرگونی ها و بحران های سیاسی، كه در مدت 35 سال امامت آن حضرت رخ داده است، روشن می شود كه چرا سیاست آن حضرت، تا اندازه ای با شیوه دیگر ائمه(ع) متفاوت بوده است.
به طور كلی تحلیل سیره عملی ائمه معصومین(ع) با بررسی اوضاع پیرامون آنان ممكن است و با این دیدگاه صلح امام حسن(ع) و قیام امام حسین(ع) هر دو كاملاً متناسب به نظر می رسد.
آنچه در زیر می آید، اوصافی از فعالیت امام كاظم است كه البته در شاكله كلی آن اشتراك با سائر امامان(ع) دارد، ولی در جزئیات ان می توان ویژگیهایی را هم یافت.
به طور كلی، فعالیت امام موسی كاظم(ع) در دو زمینه پنهانی و آشكارا بوده است:
1. فعالیت سرّی امام به دو صورت نمودار است:
الف: تأیید جنبش های انقلابی و پشتیبانی از وفاداران آن جنبش ها و شورش هایی كه انقلابیان خاندان پیامبر آن را رهبری می كردند و به امر به معروف و نهی از منكر می پرداختند؛ چنان كه موضع آن حضرت در واقعه فخ، كه حسین بن علی بن الحسین كه از نوادگان امیرالمؤمنین(ع) بود، رهبری آن را بر عهده داشت، در كتب تاریخی بیان شده است.
ب: نظارت بر امور شیعیان و هدایت آنان از طریق نظام وكالت و نمایندگانشان در بلاد. حضرتش با این وسیله ضمن هدایت فكری جامعه می توانست به نوعی هماهنگی در مبارزات جامعه شیعه بوجود آورد.
شاید در جای دیگری در ضمن جواب به سؤالات شما یا دیگر دوستان گفته باشیم كه به طور كلی در سده های اول تاریخ اسلام، در برابر خلفای جور سه موضع گرفته شد:
یكی مبارزه مسلحانه و آشكار با آنان؛ كه روش خوارج بود و سرانجام به نابودی آنان انجامید.
دیگری موضع سازش پس از اعمال فشار حكومت بود. ائمه اهل سنت همگی در نهایت این راه را برگزیدند.
راه سوم راه اهل بیت(ع) بود كه مبارزه منفی با دستگاه خلافت جور بود. اینان به نوعی حكومت در حكومت تشكیل دادند. با نظام وكالت گسترده ای كه ایجاد كردند، توانستند انسجام فكری و عملی جامعه شیعه را فراهم كنند، و بدین ترتیب اسلام واقعی را، ولو به صورت زمزمه ای در میان مردم نگه دارند تا چراغ هدایت بشر خاموش نشود. با نظام گسترده وكالت ـ كه از زمان امام صادق برای فقها برقرار شد و در زمان امام كاظم قوت گرفت ـ زمینه برای بقا و حركت جامعه شیعه در زمان غیبت هم فراهم می شد. این تمرینی بود برای زمانی كه جامعه شیعه دسترسی به امام خود ندارد.
در دوره امام كاظم(ع) برای اولین بار اخذ خمس در سود كسب، و صرف آن در مصالح جامعه شیعه آغاز شد؛ و به عبارت دیگر صرف نظر و بخشش امامان سابق از خمس برداشته شد. استقلال مالی و توانایی اقتصادی جامعه شیعه برای مبارزه و رفع و رجوع نیازهای اجتماعی خود توانست الگوی خوبی برای دوران غیبت باشد.
همین تلاشها بوده است كه باعث می شد امام كاظم(ع) پیوسته تحت تعقیب و مراقبت و فشار و آزار بودند.
1. فعالیت آشكار امام كاظم(ع) هم ادامه نهضتی بود كه امام باقر و امام كاظم علیهما السلام آن را به راه انداختند.
در این حركت تلاش حضرتش پاسخگویی به شبهه های الحادی و كفرآمیز بود؛ جنبش هایی كه در نتیجه گشوده شدن دروازه های كشورهای اسلامی آن روز بر روی فرهنگ بیگانه وارد كشور اسلامی شده، و در پی بی لیاقتی و ظلم دستگاه خلافت مجال رشد یافته بود.
در این راستا می بینیم نهضت قاعده مند سازی احكام فقهی از سوی امام كاظم(ع) قوت بیشتری می گیرد. به عبارت دیگر یكی از امتیازهای روایات فقهی ای كه از امام كاظم به ما رسیده این است كه ایشان سعی فرمود تا روایات موردی را كه از سوی ائمه سابق وارد شده بود، در غالب روایات قاعده ای و هنجاری بیان كند. این هم قدمی برای استغنای علمی جامعه شیعه بود، تا بتواند با رد فروع بر اصول خود به اجتهاد صحیح دست یابد. این نهضت توسط امامان بعد هم تعقیب شد.
درباره سیره سیاسی امام موسی كاظم(ع) می توانید به كتاب های زیر مراجعه نمایید:
1. "زندگانی تحلیلی پیشوایان ما"، تألیف عادل ادیب، ترجمه دكتر اسدالله مبشّری، تهران: دفتر نشر و فرهنگ اسلامی.
2. "امامان شیعه و جنبش های مكتبی"، تألیف محمدتقی مدرسی، ترجمه حمیدرضا آژیر، مشهد: بنیاد پژوهش های اسلامی.
با آرزوی توفیق.
مشاوره مذهبی ـ قم.