پرسش

بسم الرحمن الرحیم
سلام علیكم
ضمن عرض تسلیت اربعین حسینی(ع).
با توجه به شعور و آگاهی فراران جوانان امروز و نیز سیر اطلاعات فراوان موجود به نظر شما بهترین راه امر به معروف ونهی از منكر چیست؟
ممنون و التماس دعا

پاسخ

دوست گرامی!
ظاهرا شرائط فقهی و عمومی امر به معروف و نهی از منكر را می دانید، و سؤال شما از آنها نیست؛ ولذا ما نیز از بیان آن خودداری می كنیم، و به بیان نكاتی در مقام عمل به این وظیفه الهی می پردازیم.
قبل از هر چیز باید دانست كه بین امر به معروف و نهی از منكر و بین ارشاد دیگران در چیزی كه نمی دانند، فرق است. شرائط و نحوه عمل به آنها هم متفاوت است.
امروزه با گسترش اطلاعات، با توجه به دو نكته احساسات عمومی مردم به طور صحیح تربیت نمی شود.
نكته اول این كه نفس گستردگی افسار گسیخته و غیرگزینشی اطلاعات، انسان را در تفكیك مطالب لازم از مطالب غیر ضروری ناتوان می كند. همین امر ـ یعنی انباشت بی حساب اطلاعات و اخبار ـ می تواند احساسات انسان را در جایی كه می بایست حساس بود، به بی تفاوتی سوق دهد. مثلا، در جایی كه بیش از حد ذهن انسان مشغول باشد، نمی تواند به راحتی فراغ بالی برای معنویت بیابد. این كه توجه به نماز و عبادت اول وقت و جماعت و مسجد در جامعه اطلاعات رنگ می بازد، بر همین اساس قابل توجیه است.
نكته دوم آن كه واقع امر این است كه در جامعه امروز هم اطلاعات به طور بی حساب به ما نمی رسد، بلكه توسط دنیامداران این اطلاعات دسته بندی و مورد تأكید قرار می گیرند.
وقتی در اخبار و اطلاعاتی كه به شما می رسد، توجه به دنیا پررنگ تر بود، طبیعی است كه ذهن انسان به این سو برود كه معنویت در درجه دوم اهمیت است. وقتی رفاه و سلامتی جسمانی تبدیل به دغدغه اصلی شد، و تبلیغات زندگی ساده را آنقدر ساده و تنگ نشان داد كه تحمل ان سخت شد، جا برای توجه به دین و معنویت كم می شود.
این دو نكته اتفاقی است كه در دنیای اطلاعات امروز بر جوان و پیر ما رفته است.
حال ما باید با این جوان كه تحت این چنین تربیتی بوده است، یاد دهیم باید به بعضی از مطالب بی اعتنا بود، و گاه مسائلی بسیار مهمتر از آنچه در دنیا می گذرد، وجود دارد كه تأثیر بیشتر بر آرامش ما دارد. علاوه بر این كه باید به این جوان گفت بسیاری از آنچه می گویند، بزرگنمایی است، و می شود بدون توجه به آنچه تعلیممان داده اند هم زندگی سعادتمند داشت.
اگر آنچه گذشت را می پذیرید، باید گفت در دنیای امروز آنچه بیش از امر و نهی مهم است، ارشاد و و تعلیم است.
و می دانید كه روش تعلیم و تربیت با روش امر و نهی متفاوت است. امر به معروف و نهی از منكر جایی است كه كار نیك به نیكی شناخته شده باشد، و زشتی كار زشت بر همگان معلوم باشد. این معنا، به طور ضمنی، در دو كلمه معروف و منكر وجود دارد.
در جامعه امروز، لااقل به سبب دو نكته ای كه گذشت، زشتی بسیاری از كارها، و همینطور خوبی بعضی از كارهای نیك بر مردم مخفی مانده است. در چنین شرائطی قدم اول باید راهنمایی مردم به بازشناسی سنتهای صحیح و تعالیم دینی است.
ذكر یك نكته مفید است كه وقتی سخن ار تعلیم و ارشاد می شود، ذهن ما نباید تنها به پر كردن ذهن ها از بعض تعالیم دینی معطوف شود، بلكه هدایت عاطفی و احساسی به سوی خوبی ها هم لازم است. همانی كه دنیای اطلاعات امروز به طور غیر مستقیم آن را دچار اختلال كرده است.
باید كاری كرد كه جوان علاوه بر آن كه چیزی را دانست، آن را دوست هم بدارد، و یا از كار زشت از نظر عاطفی و احساسی متنفر باشد.
بسیاری از گناهكاران امروز در حقیقت جاهل به قبح آن عملند، نه آن كه با توجه چنین میكنند. ولو جهل آنان ناشی از عواطف غلط و احساسات منفی ای باشد كه جوّ زمانه ایجاد كرده است.
در تعلیم و ارشاد و هدایت دیگران در وهله اول خود انسان باید عامل و نیك اندیش و نیك سیرت باشد. محبت از همین طریق انتقال می یابد. همین كه مردم احساس كردند ما بیش از آن كه به فكر اصلاح دیگرانیم، به اصلاح خود می اندیشیم و بر خود سخت می گیریم، گاه ما را از زبان به نصیحت گشودن هم بی نیاز می كند. این كه مردم امروز از نصیحت بدشان می آید بسیاریش به این باز می گردد كه از نصیحت كنندگان عمل كم تر از آنچه می گویند، دیده اند.
قاعده كلی این است كه تعلیم و هدایت با نرمش و مهربانی اثر بیشتری دارد، تا با اخم و خشونت.
در امر به معروف نهی از منكر هم، خصوصا بچه های با ایمان و متدین ما به این توجه كنند كه دیگران آنها را به عنوان غریبه نگاه نكنند، و آنها را كسانی نشناسند كه باید كارهایشان را از آنها مخفی داشت، والا به اصطلاح كارهای آنها را مثلا، لو می دهند و یا شروع به نصیحت می كنند. این احساس بیگانگی بدترین تأثیر را در ایجاد محبت به دین و دینداران دارد. اینكه دیگران ـ ولو گناهی بكنند ـ ولی نسبت به مؤمنین احساس آرامش داشته باشند، بهتر است تا این كه از آنان متنفر باشند، و از ترس آنان خودداری نماید؛ همین حس احترام نسبت به دینداران بالاخره آنها را متنبّه خواهد كرد.
در خاتمه تذكر مجدد این نكته خوب است كه به این توجه كنیم كه هر كس گناهی كرد، لزوما شخص پلیدی نیست، بلكه بیماری است كه احتیاج به تیمار دارد. هدایت یك بیمار روش خاص خود را دارد.
با همه این تفاصیل هر جا و در هر موردی باید دید چه نوع برخوردی مناسب است.
برای شما آرزوی موفقیت و بهروزی داریم.
مشاوره مذهبی ـ قم.