پرسش

با عرض سلام با توجه به اینكه زكات بر 9 چیز واجب است در صورتیكه بارها در قران به ÷رداخت ان توصیه شده است.خمس برمازاد درامد سالانه تعلق میگیرد كه گستردگی بیشتری نسبت به زكات دارد.چگونه است كه مثلا یك كارخانه دار بایستی خمس ب÷ردازد اما زكات به او تعلق نمیگیرد. در صورتیكه خمس تنها یكبار و ان هم در مورد غنایم جنگی در قران امده است.چرا علمای تشیع هنوز نتوانستهاند (نخواسته اند)درباره زكات مانند خمس انرا به همه موارد درامدی گسترش دهند.

پاسخ

دوست محترم! بنا بر مشهور فتاوی، زكات بر نه شیء منصوص تعلق می گیرد.
و این واقعیتی است غیر قابل انكار كه بعضی از موارد نه گانه در وضعیت فعلی به گونه ای است كه عملا از پرداخت زكات معاف هستند و موارد دیگری را هم معمولا، دولت اسلامی به افراد می بخشد، زیرا صاحبان آن كالاها از محروم ترین طبقات اقتصادی هستند.

قابل توجه است كه در روایات آمده كه فلسفه تشریع زكات رفع فقر در جوامع اسلامی، و همچنین پر كردن خلاءهای اقتصادی دولت اسلامی است.
در محافل علمی حوزوی بحث تسری زكات به غیر از موارد منصوصه، با توجه به نیازها و كمبودهای اقتصادی هر منطقه و ثروت و در آمد عمومی مطرح است، كه در صورت تمایل ادله قائلین به این نظریه را خدمتتان ارسال خواهیم كرد.
با این وجود باید عرض كرد كه اگر خمس از سوی صاحبان آن به درستی پرداخت شود، فقر به طور جدی از جامعه رخت برمی بندد. در آن صورت همه ـ حتی كشاورزان و دامدارنی كه شما به آنان اشاره كردید ـ از رفاه نسبی برخوردار خواهند بود.
ضمنا شایان ذكر است كه مراد از "ما غنمتم " در آیه خمس خصوص غنائم جنگی نیست، بلكه مراد آز آن معنای لغوی آن ـ یعنی آنچه از منافع عائد شما می شود ـ می باشد. در تفسیر بسیاری از آیات قرآنی می بایست معنای لغوی آن لحاظ شود. این از جای جای روایات تفسیری اهل بیت(ع) به دست می آید.
موفق و موید باشید.