پرسش

وضعیت سیاسی دوره امام دهم و یازدهم چگونه بود؟

پاسخ

با عرض سلام و تحیت.
دوست محترم!
دوران خلافت عباسی در زمان امام هادی(ع) نسبت به دوره های دیگر ویژگی هایی دارد، كه آن را از دیگر دوره ها جدا می سازد؛ از جمله این كه:
1. در این دوران هیبت و عظمت خلافت تضعیف شده بود. خلافت، چه در دوره اموی و چه در دوره عباسی برای خود، هیبت و جلالی داشت، و جلوه ای از قدرت و اقتدار بود، ولی در این دوره بر اثر تسلط تركان و بردگان بر دستگاه خلافت، عظمت آن از بین رفت، و خلیفه عملاً یك مقام تشریفاتی بود.
2. خوش گذرانی و هوسرانی درباریان در این دوران زیاد شده، و به شكل علنی و زننده ای درآمده بود.
3. ظلم و بیدادگری و خودكامگی به طور علنی گسترش یافت.
4. نهضت های علوی در این دوران در گوشه و كنار افزایش یافت. در این مقطع كوشش دولت عباسی بر این بود كه با ایجاد نفرت در جامعه نسبت به علویان، مردم را از دور آنان متفرق سازند، و هر موقع كوچك ترین حركتی از آنان می دید با سخت ترین و شدیدترین نحوی آن را سركوب می كرد.
شیوه علویان در این مقطع زمانی آن بود كه از كسی نامی نبرند، و تنها مردم را به رهبری "شخص برگزیده ای از آل محمد(ص)" دعوت كنند؛ زیرا سران نهضت می دیدند كه امامان معصوم در قلب پادگان نظامی "سامراء" تحت مراقبت و مواظبت نگهداری می شود، و دعوت به آنها بهانه ای برای قتل آنان خواهد بود.
تواریخ، تنها در فاصله سال 219 تا 270 قمری، تعداد 18 قیام ضبط كرده اند، كه این قیام ها نوعاً با شكست مواجه شده، و توسط حكومت عباسی سركوب می گشتند.
دستگاه خلافت عباسی از هر گونه اعمال فشار و محدودیت نسبت به ائمه اطهار(ع) دریغ نمی كردند، و این فشارها در عصر امام جواد(ع) و امام هادی(ع) و امام عسكری(ع) در سامراء به اوج خود رسید.
شدت این فشارها به قدری بود كه سه پیشوای بزرگ شیعه در مركز حكومت آنان(سامراء)، به صورت اجباری، می زیستند و همگی با عمر كوتاهی جام شهادت را نوشیدند؛ امام جواد(ع) در سن 25 سالگی، امام هادی(ع) در سن 41 سالگی و امام عكسری(ع) در سن 28 سالگی؛ و این حاكی از شدت فشارها و صدمات رسیده بر آنان می باشد.
ولی در این میان، فشارها و محدودیت های زمان امام حسن عسكری(ع) به دو علت از دو پیشوای دیگر بیشتر بود:
1. در زمان امام حسن عسكری(ع) شیعه به صورت یك قدرت عظیم در عراق درآمده بود و همه مردم می دانستند كه این گروه به خلفای وقت معترض بوده و حكومت عباسیان را مشروع و قانونی نمی داند، بلكه معتقد است كه امامت الهی در فرزندان امام علی(ع) باقی است، كه در آن زمان شخصیت ممتاز این خانواده امام حسن عسكری(ع) بود.
2. خاندان عباسی و پیروان آنان، طبق روایات و اخبار متواتر می دانستند كه مهدی موعود كه از بین برنده همه حكومت های خودكامه و ظالم است، از نسل امام عسكری(ع) خواهد بود؛ به همین جهت پیوسته مراقب وضع زندگی او بودند تا بتوانند فرزند او را از بین ببرند.
از این رو فشار و اختناق در مورد پیشوای یازدهم فوق العاده شدید بود، و از هر طرف امام را تحت كنترل و نظارت داشتند. حكومت عباسی به قدری از نفوذ و موقعیت مهم اجتماعی امام نگران بود كه امام را ناگزیر كرده بود كه هر هفته روزهای دوشنبه و پنج شنبه در دربار حكومت حاضر شوند.
حكومت عباسی به قدری از امام وحشت داشت كه به این مقدار هم كفایت نكرد، و امام را بازداشت و زندانی نمود.
برای مطالعه بیشتر می توانید به كتاب "سیره پیشوایان"، نوشته مهدی پیشوایی و كتاب "مجموعه زندگانی چهارده معصوم"، نوشته حسین عمادزاده مراجعه نمایید.
پیروز باشید.
مشاوره مذهبی ـ قم.