پرسش

با سلام و آرزوی سلامتی
یك سوالی برایم پیش اومده كه امیدوارم شما بتوانید كمكم كنید .
این مطلب كه خیلی ها میگویند مثلا :
شانس آوردم كه فلان اتفاق برام نیافتا د یا امثال این .
اصلا كلمه شانس یك مطلب واقعیه یا ساخته ذهن بشر .
بهتر نیست به جای این كلمه از این عبارت كه : خدا نخواست این اتفاق نیافتد یا بیافتد.
استفاده كنیم .
متشكر میشوم اگر راهنمایی فرمایید .
با تشكر

پاسخ

با عرض سلام و تحیت.
دوست محترم!
اگر مراد از شانس واقعه ای است كه علت ندارد، و كاملا اتفاقی واقع می شود، این به دلیل عقل باطل است. بله، ممكن است علت یك حادثه غیر معلوم و حتی غیر قابل پیش بینی باشد. ظاهرا مراد از شانس در اصطلاح رائج این نباشد.
اگر مراد از شانس واقعه ای است كه علت دارد، ولی علت آن برای ما معلوم نیست، و فرد انسان در انجام آن نقشی نداشته است، این مشكل عقلی ندارد، ولی باید توجه داشت كه این اتفاقات بدون تدبیر خداوند و بی اساس نیست. این اختصاص به اتفاقات هم ندارد؛ حتی در آن چه ما علت آن را هم می دانیم دست تدبیر الهی است كه ناظر و هدایتگر آن است. در حقیقت فرقی بین آنچه ما علتش را می دانیم و بین آنچه علتش را نمی دانیم، نیست؛ والا فلسفه برای همه وقایع علتی در طول اراده الهی قائل است، و شاید روزی به جائی برسیم كه با دقت های بیشتر علمی، فلسفی و شهودی، علتهای واسطه همه وقایع عالم برای ما معلوم شود.
شاهكار خلقت آن است كه با وجود آن كه هرگز تخلف از نظام علیّت نمی شود، اراده و تقدیر الهی در آن محفوظ است.
قرآن در این ارتباط می فرماید: «وما رمیت إذ رمیت ولكن الله رمی» یعنی تو نیستی كه تیر می اندازی بلكه اراده خداوند است كه جریان دارد.
این از اموری است كه تصویر آن برای ما مشكل است، ولی به ادله قاطع شرعی و عقلی ثابت می باشد. سرّ آن كه در قرآن و روایات ما بر بی مانندی خدا و عدم جواز قیاس او با مخلوق تأكید می شود همین است. «ولیس كمثله شیئ» و باز به همین سبب است كه بسیاری از صفات الهی به تصریح روایات معصومین(ع) از دائره فهم بشری خارجند همین می باشد، كه خدا مانند مخلوقش نیست. در خصوص قضا و قدر تصریح فرموده اند كه با تفكر در آن به جایی نمی رسید.
علاوه بر تقدیر الهی، علم الهی نیز بر همه چیز تعلق دارد. قرآن تصریح دارد كه حتی برگ درختی بدون اذن الهی به زمین نمی افتد.
در آیه 59 سوره مباركه انعام می خوانیم: «وعنده مفاتح الغیب لایعلمها إلا هو ویعلم ما فی البرّ والبحر وماتسقط من ورقة إلا یعلمها ولاحبّة فی ظلمات الأرض ولارطب ولایابس إلا فی كتاب مبین» یعنی كلیه خزائن غیب در نزد خداست و كسی جز خدا بر آن ها آگاه نیست؛ و نیز آنچه در خشكی و دریاست همه را می داند، و هیچ برگی از درخت نمی افتد مگر آن كه او آگاه است، و هیچ دانه ای در تاریكی های زمین و هیچ تر و خشكی در جهان نیست، جز آن كه در كتاب مبین مسطور است.
برای تفصیل به كتاب "آموزش عقاید"، استاد محمدتقی مصباح یزدی، ج1، درس قضا و قدر رجوع نمایید.
دوست محترم!
حق با شما است. اگر به جای كلمه "شانس" كلمه "خواست و تقدیر الهی" بكار می رفت، جای توهم خلافی باقی نمی ماند. این علاوه بر آن است كه صبغه اسلامی دادن به كلمات و بار معنوی دادن به آن در هر حال مطلوب است.
با التماس دعا.
مشاوره مذهبی ـ قم.