پرسش

بسم الله الرحمن الرحیم
با عرض سلام و خسته نباشید و تبریك به منظور فرارسیدن سال نو خدمت دوستان عزیزم در سایت تبیان و نیز با آرزوی ایام و روزهایی سرشار از موفقیت و كامیابی از محضرتان سوالی داشتم :
آیا در قرآن و سنت مواردی وجود دارد كه در آنها سخن از تنبیه زنان شده باشد ؟ ( هر چند مورد وجود دارد با ذكر سند بیان فرمایید.)
بسیار متشكرم
خدا یار و نگهدارتان

پاسخ

دوست گرامی با سلام:در پاسخ باید بگوییم،بله وجود دارد (سوره نساء- آیه 34 )ولی می بایست با ملاحظه شرایط ومراتب كه در شرع مقدس واحادیث آمده،باشد تا به ورطه ظلم وستم وگناه نیفتید.لذا توجه شما را به نكاتی جلب می نماییم.
1.اینكه بحث در آیه فوق درباره زنی است كه شوهرش تمام حقوق او را مراعات می كند،ولی اواز اطاعت شوهر سرپیچی می كند.و الاّزنی كه شوهرش حق او را مراعات نمی كند. حق تمرد از اوامر شوهر را دارد،وآیه آنجا را دربر نمی گیرد. (ر.ك سبحانى جعفر رسائل و مقالات ص 522 نشر مؤسسه امام صادق(ع)
2. بنابر مفهوم آیه وَ اِضْرِبُوهُنَ‏ تنبیه بدنى در رتبه سوم از مراتب سه گانه مذكور در آیه واقع است. در مرحله اول اندرز و نصیحت، در مرحله دوم قهر و در مرحله سوم تنبیه بدنى است. اگر این مراتب به خوبى مراعات گردد، ممكن است نوبت به مرحله آخر نرسد، اگر هم برسد، مواردش خیلى كم خواهد بود. (علامه طباطبایى: تفسیرالمیزان، ج 4، نشر دارالكتب الاسلامیه، ص 367) 2. چنان كه در كتب فقهى آمده است، طبق روایات، تنبیه باید ملایم و خفیف باشد، به طورى كه موجب شكستگى، جراحت و كبودى بدن نشود؛ لذا فقها گفته‏اند اگر در اثر ضرب ضررى و زیانى حاصل شود، مرد باید غرامت بپردازد. افزون بر آن، تنبیه باید براى اصلاح باشد. اگر براى تشفى و انتقام صورت گیرد، طبق احادیث، حرمت و گناه دارد. (نجفى: جواهرالكلام، ج 31، نشر مكتبه اسلامیه، ص 207 و حسینى جرجانى: آیات الاحكام، ج 2، انتشارات نوید، ص 343) پیامبر(ص) مى‏فرماید: «من تعجب مى‏كنم از كسى كه زنش را مى‏زند، حال آن كه مرد به زدن اولى از زن است. زنانتان را با چوب نزنید كه در آن قصاص است». در حدیث دیگرى مى‏فرماید: «هر مردى آسیبى به زنش برساند، خداوند به نگهبان آتش جهنم خود دستور مى‏دهد كه هفتاد بارگونه او را با گرماى آتش لطمه زنند». (نورى: مستدرك الوسائل، ج 14، ص 250، حدیث 3 و 4) 3. برخى گفته‏اند كه معناى «اضربوه» وجوب زدن نیست، بلكه به معناى اباحه است؛ یعنى زدن حرام نیست. این مطلب را مى‏توان از دو حدیث ذیل استفاده كرد: پیامبر(ص) فرمود: «من از مردى كه كنیز خود را موقع غضب مى‏زند، خوش ندارم» نیز فرمود: «زنانتان را بزنید، ولى هرگز بهترین شما زنش را نمى‏زند». (ابن عربى: احكام القرآن، ج 1، نشر بیروت، دارالمعرفه، ص 40) 4. تنبیه خلاف عقل یا فطرت محسوب نمى‏شود. شرع حكم مى‏كند هرگاه زن از امور زناشویى سرباز زد، مرد باید صبر بكند، بعد نصیحت بكند، سپس قهر كند، آن گاه اگر مراتب قبلى پاسخ نداد، با ملاحظه شرایط آن تنبیه كند. اگر تنبیه رتبه نخست را داشت، عقل مخالفت مى‏كرد، ولى در جایى كه مراتب سه گانه پاسخ‏گو نباشد، عقل هم به تنبیه حكم مى‏كند. از این رو تنبیه افراد وظیفه نشناس به اسلام منحصر نیست. در تمام قوانین دنیا هنگامى كه طرق مسالمت‏آمیز مؤثر نباشد، به مجازات‏هاى شدیدتر متوسل مى‏شوند. (تفسیر المنار: ج 5، صفحه 74 و صابونى، محمدعلى: روائع البیان، ج 1، نشر بیروت، موسسه مناهل العرفان، صفحه 475

3 . اینكه با قطع نظر از آیه شریفه این موضوع منحصر به زنان نیست، اگر مردان نیز از وظایف خود سرباز زنند با همین مراحل سه گانه روبرو خواهند شد، نخست باید آنها را پند و اندرز داد، سپس از طریق تعزیرات معنوی مانند بی‏اعتنایی در اجتماع آنها را از كار خلاف باز داشت، و اگر اینها مفید واقع نشود باید از طریق ضرب و امثال آنها مجازات شوند، منتهی چون این كار معمولاً از دست زنان بر نمی‏آید و سلطة مردان مانع اجرای این امور است، حاكم شرع موظف است كه این مردان سركش و متخلف را به وظیفة خود آشنا سازد و در جای خود بنشاند.
موفق ومؤید باشید.