پرسش

با سلام
سوالی از خدمتتات داشتم امیدوارم كه مرا راهنمایی نمایید.
دختر برادرم 2سال و 5 ماه دارد و وزن او در حدود
5/10 كیلوگرم است و خیلی لاغر است و غذا خوردن او هم خوب است ولی وزن كافی ندارد لطفا بفرمایید چه كار كنیم. تا وزن نرمال خود را بگیرید.
با تشكر

پاسخ

با سلام به شما
كودك مورد نظر مبتلا به كمبود وزن است وزیر خط استاندارد است. در این سن بهتر است 13 كیلو باشد. با مطالعه این مطلب امیدوارم به نكات مفیدی دست یابید و اگر سئوالی داشتید باز مطرح كنید.
درمان تغذیه ای بی اشتهایی كودكان (1)
دختر 4 ساله من، بسیار بی اشتهاست. خیلی كم غذا می خورد و بیشتر در حال فعالیت است ، از لحاظ ظاهری كوچك به نظر می رسد من نگران سلامتی او هستم، چه باید بكنم؟

این سؤالی است كه بسیاری از مادران جوان دارند. این مشكل تنها مربوط به مادران ایرانی نیست. بسیاری از مادران دنیا نمی دانند ، كدام غذا و به چه میزان برای كودكشان مناسب است ، تا رشد او به خوبی صورت گیرد.

با ارائه مطالب استخراج شده از منابع معتبر تغذیه ای و پزشكی ، به شما كمك خواهیم كرد تا به حل این مشكل بپردازید.

درمان بی اشتهایی كودكان را از سه جنبه مورد بررسی قرار می دهیم : ابتدا علل بی اشتهایی كودكان را روشن می سازیم و سپس به بررسی نیازهای تغذیه ای كودكان می پردازیم و در انتها كاربرد عملی اطلاعات را به شما خواهیم آموخت.

علل بی اشتهایی كودكان

برای حل هر مشكلی نیاز است كه ابتدا علت آن را متوجه شویم . مادری كه كودكش به اندازه كافی غذا نمی خورد و از دست ناز كردن های او به تنگ آمده ، و ازرشد نرمال كودكش نگران است ، به پزشك یا متخصص تغذیه مراجعه می كند كه در این صورت پزشك درمورد عادات كودك از او چنین سئوالاتی خواهد كرد : ساعات غذا خوردن كودك چگونه است ؟ مقدار غذایی كه در هر وعده می خورد به چه میزان است ؟ در بین وعده های غذایی چه چیزهایی مصرف می كند؟ میزان فعالیت شدید كودك چند ساعت در روز است ؟ شما نیز باید ، حتما در ابتدا پاسخ این سؤالات را آماده كنید.

علل متفاوتی برای بی اشتهایی كودكان به غذا ، وجود دارد.
علت اول- وجود نوعی بیماری در كودك. هر نوع بیماری یا داروی مصرفی ای كه موجب زخمهای دهان ، تغییرحس چشایی كودك ، كاهش اشتها ، تهوع و استفراغ شود والبته وجود تب خفیف نیز موجب كاهش اشتهای كودك می شود . در طول دوران مریضی یا نقاهت ، به دلیل كمتر شدن فعالیت كودك ، وی اشتهای كمتری نسبت به غذا خوردن پیدا می كند . ولی نگران نباشید بازسازی بدن كودكان بسیار سریع است. پس از مریضی ، با مراقبت بیشتر، كودك شما به راحتی به وضعیت اولیه باز می گردد. فقط باید مراقب باشید ، كمبود غذایی او به سوء تغذیه نیانجامد كه اثرات مخرب آن به سختی جبران پذیر است.

شما با مشورت كردن (هر2 تا 3 ماه یك بار) ، نبودن این علائم و اطمینان از عدم وجود انگل در روده های كودكتان، می توانید مطمئن شوید كه دلیل بی اشتهایی او مریضی نیست.

علت دوم- وجود سوء جذب یا حساسیت های غذایی در كودك . ممكن است روده های كودك، به یك نوع ماده غذایی مثل پروتئین موجود در گندم (گلوتن) حساسیت داشته باشد. از این رو مواد غذایی به راحتی جذب دیواره روده نمی شود. و یا در اثر مصرف یك ماده غذایی خاص ، در بدنش عوارض خاصی به وجود آید كه موجب ترس كودك از غذا و غذا خوردن شود.

برای اطمینان از عدم وجود چنین حالتی ، برنامه غذایی و میزان مصرف ازهرغذا را درطول مدت 3 هفته یادداشت كنید ، به این ترتیب متوجه خواهید شد چه غذاهایی را دوست ندارد. چه غذاهایی ، با چه فرم و چه حرارتی (با كدام مواد اولیه) را بهتر می خورد. به این ترتیب برنامه غذایی كه برای كودك تعیین خواهید كرد ، بر اساس علایق او و به روش جانشینی خواهد بود كه بعداً در مورد آن توضیح خواهیم داد.

علت سوم- در دسترس نبودن غذاهای كافی وسالم برای كودك . گاهی غذای كافی و مقوی در اختیار كودك نیست و گاهی والدین ، موادغذایی سالم ، نظیرسبزیجات شسته و پوست كنده ، میوه های شسته و آماده خوردن ، دانه ها و مغزهای مقوی مثل آجیل، لبنیات تازه و ... را در اختیار كودك قرار نمی دهند و در عوض به عنوان میان وعده ، به او شیرینی و شكلات و یا تنقلاتی می دهند كه كالری زیاد دارد و محتوی " نوترینتی " كمی است .

علت چهارم- وجود فشارهای روانی بر كودك . یك مشاجره خانوادگی ، یا وجود مشكلی در بین اعضاء دیگر خانواده ، بر غذا خوردن كودكان ، خصوصاً كودكان باهوش تأثیر بسزایی دارد. اجبار كودك به خوردن ، و ترساندن او از پدرش یا هر قدرت دیگری و تهدید كودك برای غذا ندادن به خاطر عمل زشتی كه انجام داده است همه از این مقوله اند.

علت های دیگر- رفتارهای غلط غذایی خانواده

وعده دادن كودك به شیرینی و تنقلات در عوض خوردن غذا

غذا دادن به كودك در برابر تلویزیون و كلاً در زمانی كه حواس او مشغول كار دیگری است

ناز كشیدن های زیاد مادر واصرار زیاد وی برای خوردن غذا

غذا دادن در زمان های نامنظم و مكانهای مختلف نیز می تواند از علل بی اشتهایی كودكان باشد.
نیازهای تغذیه ای كودكان

از یك سالگی تا زمان بلوغ ، اغلب به عنوان دوران پنهان و خاموش رشد تعبیر می شود كه در این دوران ، رشد فیزیكی نسبت به سال اول زندگی و دوران بلوغ كمتر می باشد ودر این زمان است كه شكوفایی رفتارهای اجتماعی، احساس و عواطف واستعدادها شكوفا می شود.

كودك بعد از یك سالگی ، هر سال به طور متوسط ، 2 تا 3 كیلوگرم افزایش وزن دارد و 6 تا 8 سانتی متر به قدش اضافه می شود . در این زمان ، بسیاری از والدین به دلیل تغییر در اشتهای كودك وكند شدن سرعت رشد ، نگران كاهش اشتهای كودك می شوند ؛ در حالی كه این مسأله كاملاً طبیعی است و تا زمانی كه روند رشد كودك بر اساس جداول رشد، صعودی باشد كودك نرمال است.

بسیاری از مادران شكایت می كنند كه " كودك من به اندازه قبل غذا نمی خورد، وقتی كوچك تر بود بیشتر غذا می خورد و... " پاسخ این مادران ، این است كه: " انتظار می رود این مسأله پیش آید، چراكه سرعت رشد نسبت به دروان كودكی آرام شده است و كودك به غذای خیلی زیاد ، نیاز ندارد . " اگر كودك كل وعده غذایش را هم نخورد ، والدین نباید شكایت كنند . به علاوه ، اشتهای كودك وابسته به سطح فعالیت اوست و بستگی به این دارد كه آیا كودك سالم است یا بیمار. این را باید بدانید كه در دوران كودكی ، علاقه ها و عدم علاقه ها به غذاهای مختلف به سرعت تغییر می كند و دوست داشتن یا نداشتن غذا تحت تاثیر غذا، ظاهر و طعم غذاست.

برای تعیین نیازهای تغذیه ای یك كودك ، لازم است در ابتدا وضعیت تغذیه ای او را مشخص كنیم ؛ به این معنی كه بدانیم كودك رشد نرمال دارد یا خیر، به اندازه كافی قد گرفته است ؟ وزن او در محدوده نرمال است یا كمتر ؟

برای پاسخ به این سؤالات ، متخصصین تغذیه با استفاده از جداول مختلف، میزان رشد كودك را تعیین می كنند.

یك جدول خلاصه از نمودارهای موجود در زیر ارائه شده ( البته برای دسترسی به اطلاعات دقیق تر باید با یك متخصص مشورت كنید. )

قد متوسط در این سن
وزن متوسط در این سن
سن كودك

76سانتی متر
10كیلوگرم
1سالگی

82 سانتی متر
5/11 كیلوگرم
5/1 سالگی

86 سانتی متر
12 كیلوگرم
2سالگی

95 سانتی متر
5/14 كیلوگرم
3 سالگی

103 سانتی متر
17 كیلوگرم
4 سالگی

110 سانتی متر
19 كیلوگرم
5 سالگی

116 سانتی متر
5/20 كیلوگرم
6 سالگی

122 سانتی متر
23 كیلوگرم
7سالگی
پس از تعیین وضعیت تغذیه ای كودك ، نیازهای كودك بر اساس رشدی كه باید داشته باشد تعیین می شود . حال نیازهای غذایی كودك چه هستند؟
به دلیل رشد و تكامل استخوانها، دندانها، ماهیچه ها و افزایش حجم خون ، نیاز به مواد مغذی كودك بر حسب واحدهای بدنی او بیشتر از بزرگسالان است.
ادامه دارد ...
برای دیدن بهتر مطالب و قسمت دوم همین مطلب به بخش
اجتماعی/تغذیه/دانستنی های تغذیه در همین سایت مراجعه كنید.
كارشناس تغذیه تبیان