پرسش

فلسفه تعداد ركعات نماز های یومیه چیست؟

پاسخ

با سلام و تحیت.
دوست عزیز!
در شریعت اسلام ـ به مانند همه ادیان و مذاهب دیگر ـ مسائلی هست كه به آنها آداب دینی گفته می شود. همه ادیان الهی بلا استثناء دارای آداب دینی هستند. آداب دینی احكامی از دینند كه به عنوان عامل وحدت بخش و هویت آفرین یك جامعه دینی لازم است.
حكمت این آداب، علاوه بر مصلحتی كه مثلا در عبادات هست ـ و لزوما ما بر مصادیق آن آگاه نیستیم ـ می تواند همین هویت بخشی باشد.
در آداب و تعبدیات دین تنها وقتی عمل به درستی به بار می نشیند و نتیجه می دهد، كه نه به قصد فوائد و مصالحی كه بر عمل بار می شود، انجام گیرند، بلكه تنها به قصد اطاعت الهی انجام شوند؛ یعنی چون خداوند متعال از ما چنین خواسته و فرمان داده است ما به آن عمل نمائیم، و لو اینكه دلیل و حكمت آن را هم ندانیم.
تعبد یك نوع احترام گذاشتن و تواضع داشتن در مقابل خداوند متعال می باشد؛ و این خود بالاترین مصلحت در اعمال ما است.
با این مقدمات باید گفت: این كه نماز صبح دو ركعت باشد، و نماز ظهر و عصر و عشاء چهار ركعت، و نماز مغرب سه ركعت، از این دست آداب است.
در روایات، به دلیل و حكمت تعداد ركعات نماز اشاره نشده است؛ و ما به عنوان یك مسلمان متعبد ـ یعنی متواضع و فرمانبر در مقابل دستورات الهی ـ به آن عمل می نمائیم.
خلاصه كلام آن كه جوهره دین عبودیت و تسلیم محض خدا بودن است؛ و به همین خاطر نیز، به طور خاص، از نماز به "عمود دین"، و از همه آداب دینی به "شعائر دین" تعبیر می شود.
با این وجود در روایتی در كتاب علل الشرایع از شیخ صدوق(ره) چنین نقل شده است كه علت دو ركعت بودن نماز صبح این است كه در هنگام صبح دم كه ملائكه شب مأموریتشان به پایان رسیده، و از طرفی ملائكه روز مأموریتشان شروع می شود، نماز صبح كوتاه قرار داده شده تا هر دو ملك آن را درك، و در نامه اعمال ثبت كنند.(علل الشرایع، باب 16، از ابواب علل وضوو اذان و صلاة)
كما اینكه خداوند متعال در آنجا كه می فرماید: «إن قرآن الفجر كان مشهودا» ـ (اسراء/78) ـ به همین مطلب اشاره داشته است. این تفسیر از آیه در روایات آمده است.
پیروز باشید.
مشاوره مذهبی ـ قم.