پرسش

1-فرق موت وفوت در تمام مراحل علمی لغوی تفسیری چیست ؟
2- علم البیان چرامقدم برخلق الانسان شده ؟
چه رمزی دارد بیان رامقدم برخلقت كرد

پاسخ

1)
واژه "موت" در لغت به معنای انتفاء حیات، و در مقابل واژه حیات به كار می رود، و دلالت بر رفتن قوه و استعداد از شیء می كند.(التحقیق فی كلمات القرآن، ج 11، ص 195، ماده "موت")

واژه "فوت" در لغت به معانی متعددی همچون فاصله بین دو شیء، دوری شیء از انسان به گونه ای كه قابل دسترسی و ادراك نباشد، و همچنین به معنای انعدام و نابودی شیء به گونه ای كه نه یافت، و نه ادراك شود، آمده است. و حتی برخی نیز فرق آن با موت و فنا را این چنین نقل كرده اند كه فوت دلالت بر عدم و نیستی شیء می كند، قبل از اینكه آن شیء موجود شود، در حالیكه موت و فنا دلالت می كنند بر انعدام و نابودی شیء پس از اینكه وجود داشته است.(همان، ج 9، ص 149، ماده "فوت")

و اما واژه "موت" در لسان تفسیری و در نزد مفسران ، و با در نظر گرفتن معنای لغوی آن، به معنای عدم حیات، انتفاء حیات، مرگ، و مردن استعمال شده است. و همچنین واژه "فوت" به معنای از دست رفتن، دور شدن چیزی از انسان به نحوی كه دسترسی به آن غیر ممكن باشد، گذشتن و تمام شدن وقت یك چیز و یا وقت انجام آن، فرجه و خلل بین دو شیء، و دوری و فاصله افتادن بین آنها استعمال شده است. از اینرو به دو شیئی كه در اوصاف با هم اختلاف داشته باشند به گونه ای یكی از آنها وصفی داشته باشد كه در دیگری نباشد و همچنین بالعكس، دو شیء "متفاوت" ـ كه از ماده فوق است ـ گفته می شود.
(ر.ك. به تفاسیر: كنز الدقائق، ج 13، ص 210 - جوامع الجامع، ج 4، ص 684 – منهج الصادقین، ج 9، ص 257 – المیزان، ج 19، ص 410 – البصائر، ج 45، ص 318 – نمونه، ج 3، ص 131 ، و...)
البته در لسان عرف و متعارف، این دقت عقلی دیده نمی شود و چه بسا از واژه فوت در مصادیق و موارد موت نیز استفاده می شود.
بنابر این می توان به این نتیجه رسید كه "فوت" یك معنای اعمی از "موت" دارد، كما اینكه از این واژه در مورد مرگ و مردن نیز استعمال می شود؛ چرا كه فرد مرده را فردی از دست رفته و د ور از دسترس و دست نیافتنی به حساب می آورند.
2) اگر مراد شما آیات آغازین سوره شریفه "الرحمن" است باید گفت كه در این آیات «علمه البیان» پس از «خلق الانسان» آمده و بر او مقدم نشده است، بلكه این خلقت انسان است كه بر تعلیم بیان مقدم شده است. و اگر مراد دیگری دارید ما را مطلع سازید.
از ارتباط شما، برادر گرامی، سپاسگزاریم.
پیروز باشید.