پرسش

سوالی در مورد دروغ دارم وچگونگی ترك از دروغگفتن؟

پاسخ

با عرض سلام و تحیت.
دوست محترم!
موضوع "دروغگویی" كه از مهلك ترین خصلت های بشری است، متأسفانه در جامعه كنونی ما بصورت امری عادی و رایج درآمده و قبح اولیه خود را از دست داده است. متأسفانه زشتی این گناه بزرگ، از حیث فردی و اجتماعی، از طرف مربیان جامعه نیز كم تر گوشزد می شود؛ و حتی گاه به نوعی كارآیی دروغ برای رسیدن به مقصود، در برنامه های تلویزیونی ما تعلیم می شود؛ مثلا، بازیگر اول فیلمهای پربیننده آن، رسما دروغ می گوید و به موفقیت می رسد!!
برای مبارزه با دروغ گویی در بعد فردی دو مرحله پیشنهاد می شود:
1. مرحله تئوری و نظری.
2. مرحله عملی.
در مرحله اول می بایست به بررسی مسئله و آشنائی با آثار آن پرداخت. در اینجا سه موضوع می بایست مطرح شود و مورد بحث قرار گیرد. اول، ارزیابی اهمیت دروغ، دوم ریشه یابی روانی آن، و سوم آثار وخیم آن در فرد و جامعه.
الف. ارزیابی: در بررسی دروغ متوجه می شویم كه وجدان بشری و قضاوت الهی شدیداً آن را تقبیح می كند، و آدمی در صورتی كه اهل تأمل در درون خود باشد، درمی یابد كه انسان از دیدن دروغ به طور فطری و ناخودآگاه متنفر است، و از ارتكاب آن احساس ناخوشایندی پیدا می كند و دروغگو را حقیر و بی ارزش می یابد.
در لسان احادیث به تعبیرات بسیار تكان دهنده ای برخورد می كنیم، كه در ذیل به بخشی از آن اشاره شده است:
1. پلیدی در خانه است، و كلید آن دروغ است.
2. دروغ گویی از شراب بدتر است.
3. استمرار دروغ ایمان را محو می كند.
4. هنگامی كه فردی دروغ می گوید، فرشته ها بدلیل تعفن بوجود آمده از عمل او، فرسنگ ها از وی دور می شوند.(میزان الحكمه، ماده كذب)
حتی از بعضی روایات برمی آید كه مومن ممكن است بخیل و یا ترسو باشد، و احیانا دچار لغزش ها و گناهان بزرگی، حتی دزدی و زنا گردد، ولی اهل خیانت و دروغ نیست.(تلخیص و تلفیقی از چند روایت)
ب. ریشه یابی دروغ: دروغگویی معمولا از بزدلی و ترسو بودن ناشی می شود، و حاكی از یك نوع كمبود شخصیت است. افراد شجاع و بزرگوار دروغ نمی گویند، و با صراحت و جسارت واقعیات را مطرح می سازند.
در روایات نیز به این مسئله اشاره شده است: كسی دروغ نمی گوید، مگر آنكه ارزشی برای خود قائل نباشد؛ و علت دروغ گفتن از خود دروغ گفتن بدتر است.(منظور این كه دروغ حكایت از صفات بسیار بدی می نماید كه از خود دروغ گویی بدتر است مانند: ترسو بودن و بی شخصیتی) و ...(منبع فوق)
ج. آثار دروغ: در روایات به آثار وخامت بار این صفت به شكل زیر اشاره شده است:
1. دروغ گویی در دنیا آبروئی و در آخرت موجب عذاب است.
2. كسی كه به دورغ گویی شهرت یافت، كسی به او اعتماد نمی كند.
3. فرد دروغگو ارزش خود را از دست می دهد.
4. دروغ گویی روزی را كم می كند.
5. دروغ گویی باعث فراموشی می شود.
6. گاهی دروغ باعث حادثه ای بد(فتنه) می گردد.
7. عاقبت دروغ گویی پشیمانی است.
8. شخص دروغ می گوید و بواسطه آن از فضیلت نماز شب محروم می شود.
در مرحله مبارزه عملی با صفت دروغ، باید در ابتدا خود را، با ریاضت وادار به ترك دروغ كرد. این یكی از راه های مبارزه با صفات ناپسند و ایجاد فضائل اخلاقی است، كه برای ایجاد حالت و ملكه اخلاقی در ابتدا خود را وادار به كنیم به افعالی كه مقتضای آن حالت نفسانی و فضیلت اخلاقی است؛ همینطور هم ترك اعمالی كه رذائل اخلاقی ما را بدان فرامی خواند.
پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله می فرمایند: "اگر حلیم و بردبار نیستی، خود را به بردباری وادار.(بحارالانوار، ج71، ص327)
بنابراین در قدم اول یك ریاضت عملی(علاوه بر تذكر و آگاهی های تئوریك) الزامی است.
معمولا اگر صفتی به صورت عادت درآید، ترك آن كار بسیار سختی است، و نیاز به تلاشی فشرده و تمرین مستمر و طولانی دارد. حالات اخلاقی مانند درختانی هستند كه به تدریج در طی سالها در خاك ریشه دوانیده اند و كندن یك باره آن مقدور نیست. به این دلیل است كه امحاء و ریشه كنی خصلت های مذموم باید با تمهیدات كافی و صرف اراده قاطع و تصمیم استوار و مداوم همراه باشد. این كار می تواند همراه با یك نوع مجازات و جریمه هم باشد، به نحوی كه فرد با خود قرار بگذارد كه هر گاه مرتكب دروغ گردد، به شكلی خود را جریمه و یا مجازات كند. به این عمل در فرهنگ علم اخلاق و سیر و سلوك معاتبه و مشارطه می گویند.
وقتی انسان در راستگویی، نه تنها شكست و سلب توفیقی ندید، بلكه توفیق در عمل و آرامش در نفس را تجربه كرد، همه توهماتی كه به خاطر ان دروغ می گفت رنگ می بازد. این كار را در مرحله دوم مبارزه با دروغ آسان تر می سازد.
كامروا باشید.
مشاوره مذهبی ـ قم.