پرسش

ba slalam
soale digar inast ke aya mishe natije gereft ke chon maraje taghlid dar hojreha hastand va az anja hokm midahand va ba mohite kharej dar ertebat nistand va be sharayete inja ashnaie nadarnd pas agar hokmi addand ghalat astb va khode adam bara khodesh ba fekre khodesh dine sakhtegi besazad va khodesh bara khodesh marja taghlid bashe
motshakeram
khodangegahdar

پاسخ

با عرض سلام و تحیت.
دوست محترم!
مقدمتا عرض می شود كه اجتهاد كامل و كاربردی دو عنصر اصلی دارد: یكی تسلط بر ادله احكام كه همان منابع اجتهاد ـ یعنی قرآن، سنت و عقل ـ است؛ و دیگری شناختن موضوعات خارجی برای تفریع بر آن اصول و احكام كلی استنباط شده از ادله شرعی.
چنانچه در مقوله اول اجتهاد برای مجتهدان عالم و اعلم متصور است برای مقوله دوم نیز چنین است؛ برخی عالم به موضوعات هستند و برخی اعلم.
اما مطلبی كه شما فرموده اید، استنتاج درستی نیست؛ به چند دلیل:
1. "آدم خودش با فكر خودش دین ساختگی بسازد و برای خودش مرجع تقلید باشد!"، سخن تمامی نیست؛ چون دینی بودن یك حكم در گرو تطبیق با اصول مستنبطه از منابع است، و كشف این اصول و تفریع آن فروع بر اصول ـ مثل هر كار تخصصی دیگر ـ كاری مجتهدانه است كه جز با طی دوران تحصیلی خاص حاصل شدنی نیست، و این راه جز به بدعت نمی انجامد.
نباید تصور كرد كه همه مسائل دینی به آسانی حكم "دروغ بد است" و "راستگویی خوب است" می باشد، كه بدون رجوع به ادله، به حكم فطرت واضح است! بسیاری از فروعات فقهی در مسائل عبادیات و معاملات نیاز به ساعت ها و حتی ماه ها كار علمی برای مجتهدان دارد، ولو این كه ماحصل كاوش ها، در یك جمله "حلال است" یا "حرام است" بیان شود.
2. گفته اید: "مراجع تقلید در حجره ها هستند و از آنجا حكم می دهند و با محیط خارج در ارتباط نیستند و ...." این كلام هم تمام نیست.
مطلع بودن به موضوعات خارجی، نصابش تخصص در همه علوم غیردینی نیست تا چنین بگوئید. بعلاوه كه چه كسی گفته كه مراجع تنها در حجره ها نشسته اند؟! معمولا مراجع معظم تقلید با اهل تخصص رشتههای مختلف در تماسند و مشورت می گیرند. هر مرجع تقلیدی هسته ای علمی دارد كه بخصوص در موضوع شناسی او را یاری می كنند. برای مثال، وقتی از لقاح مصنوعی یا شبیه سازی سؤال می شود، اول از متخصصین امر خواسته می شود بطور جامع چنین امری را تشریح كنند، و از این طریق مجتهد با اصل موضوع به خوبی آشنا می گردد، و سپس نظر فقهی خود را ارائه می دهد.
البته همانطور كه گذشت علمیت مراجع معظم و اهتمام آنان نسبت به موضوع شناسی متفاوت است، ولی اولا، همه آنان از حد نصاب این آگاهی برخوردارند؛ و ثانیا، معمولا تشخیص موضوع را مراجع به عهده كارشناسان فن می گذارند، و جز در ضرورتها اظهار نظر در موضوعات ـ آن هم معمولا با مراعات احتیاط در آن ـ نمی كنند.
با التماس دعا.
مشاوره مذهبی ـ قم.