پرسش

با سلام
اختلاف فتواهاى مراجع تقلید قابل توجیه است ؟
آیا اگر امامان ما در یك زمان و مكانى ظهور پیدا كنند ... آراى مختلفى خواهند داشت ؟ اگر نه پس چرا فتواهاى هر مرجعى با مرجع دیگر فرق میكند ؟

پاسخ

دوست محترم!
با سلام و تحیت؛ توجه شما را به چند مطلب جلب می كنیم.
1) تفاوت فقها و مجتهدین با معصومین در این است كه اولا اهل بیت علیهم السلام، به الهام الهی از همه حقائق لازم آگاه است، ولی فقیه از طریق اجتهاد و تلاش علمی به نتیجه می رسد. و ثانیا، آنان معصوم هستند و فقیه غیر معصوم.
2) اجتهاد، سعی و تلاشی است كه فقیه برای به دست آوردن حكم الهی، از ادله ای كه خود شرع مقرر داشته، مبذول می دارد. در مواردی كه حكم الهی به طور صریح آمده، می دانیم كه این حكم واقعی الهی و همان مطلوب خداوند است. اما در مواردی كه حكم الهی تصریح نشده است و فقیه باید حكم را از ادله شرعی استنباط و استخراج نماید، آن حكم استنباط شده همانطور كه می تواند مطابق واقع ـ و به عبارت دیگر حكم واقعی الهی ـ باشد، احتمال خطا هم در آن هست؛ ولی از آنجا كه به طریقی استنباط شده كه خود شرع مقرر فرموده، در حقیقت انسان ـ یعنی مجتهد ـ در عمل به آن معذور است.
به عبارت دیگر، حكم استنباطی مجتهد در صورت خطا حكم ظاهری خداوند، و مبرئ ذمه خود او و مقلدین او است.
شاید این عبارت جامع مطلب فوق باشد كه "ما موظف هستیم به آن حكمی كه از ادله مورد تأیید شرع به دست می آید عمل كنیم، و لو اینكه در واقع، حكم واقعی الهی نباشد"؛ بدین بیان كه هر مجتهدی اگر حكمی را كه استنباط كرده معلوم شود كه همان حكم واقعی بوده، و به عبارتی او راه صواب را پیموده است، فهو المطلوب، و اجر و پاداش هم دارد؛ و اگر معلوم شود كه او به خطا رفته و حكمی كه او داده است حكم واقعی نبوده است، او معذور است و عقاب نمی شود، چرا كه بر اساس ادله موجود به این نتیجه رسیده است.
ادعای مجتهدین هیچگاه وصول به واقع نیست، ولی آنها به این اطمینان دارند كه راه آنان در استنباط احكام شرع راهی است كه رضایت الهی را در پی دارد.
3) هر جا پای غیرمعصومین به میان آمد، تفاوت برداشت و احتمال خطا امری طبیعی و اجتناب ناپذیر است. حق با شما است كه اگر معصومین با هم در زمان و مكانی جمع می شدند، هرگز اختلاف نمی كردند، ولی این نسخه ای نیست كه برای غیر آنان جواب دهد.
نمی دانیم بیان ما وافی به مقصود شما بود یا نه؟ متواضعانه از شما می خواهیم كه اگر مطلبی بازمانده، به ما گوشزد كنید و توضیح بخواهید.
پیروز باشید.
مشاوره مذهبی_ قم.