پرسش

زخم اثنی عشر دارم و رفلكس معده نیز دارم آیا برنامه غذایی خاصی را باید رعایت كنم؟

پاسخ

با سلام
آقای اكبری در مورد كسانی كه زخم اثنی عشر رعایت رژیم غذایی اصولی لازم است .
اول) تغذیه درمانی برای بیماری زخم پپتیك:
سلول های ترشح كننده اسید، موسوم به جداری یا كناری (parietal) ، عموما در قسمت فاندوس (Fundus) معده قرار دارند . دیدن یا بوئیدن غذا یا اتساع معده بطور عصبی ماشه رفلاكس های واسطه ای محرك ترشح اسید از سلولهای پریتال را می كشد. كافئین و سایر آلكالوئیدهای قهوه ، پلی پپتیدها و اسیدهای آمینه (فرآوردهای حاصل از هضم پروتئین ها ) و الكل، آزاد سازی هورمون گاسترین را تحریك می سازند، در نتیجه ترشح اسید معده را افزایش می دهند . گر چه مصرف الكل و كافئین مستقیما در پیدایش اولسر پپتیك نقشی ندارند ، ولی مصرف زیادی این مواد ممكن است ناراحتی ایجاد كند. علاوه بر این ، مصرف افراطی الكل خطر بروز اولسر پپتیك را افزایش می دهد . بنابراین ، باید بیماران مبتلا به اولسر پپتیك به موارد زیر آگاه شوند :
1- با كاهش مصرف چای ، قهوه، كولا، شكلات و سایر مواد غذایی و نوشیدنی هایی كه حاوی كافئین هستند ، كافئین دریافتی خود را محدود سازند.
2- مصرف الكل را محدود سازند و در زمان خالی بودن معده از نوشیدن آن اجتناب ورزند.
3- از استعمال دخانیات كه سبب ترشح اسید معده و تاخیردر فرآیند التیام زخم و همچنین با افزایش تكرار زخم دوازدهه هم مربوط می شود اجتناب كنند.
4- روزانه سر وعده غذا بخورند، از حذف وعده غذایی اجتناب كنند و از مصرف غذاهای تند و پر چرب پرهیز كنند.
5- چنانچه در اغلب اوقات دراواسط شب علائمی در فرد ملاحظه می شود ، جهت پیشگیری از ترشح اسید معده ، از خوردن میان وعده در آخر شب هنگام خواب خودداری كنند.
دوم) بیماری رفلاكس معدی-مروی(Gastroesophageal Reflux)
رفلاكس معدی- مروی به برگشت محتویات معده بداخل مری از طریق اسفنگتر تحتانی مری گفته می شود كه معمولا ناشی از افزایش فشار داخل شكم یا شل شدن اسفنگتر تحتانی مری می باشد . زمانی كه اسید معده ، صفرا و پپسین موجود در معده بطور مكرر و به مدت طولانی با مری تماس می یابد، بیماری رفلاكس معدی –مروی ایجاد و بیمار علامت دار می شود.
ترش كردن علامت عمده رفلاكس معدی –مروی است. یافته های مربوط به رفلاكس معدی- مروی شامل: تاخیر در تخلیه مری ، ضعف یا بی كفایتی اسفنگتر تحتانی مری ، تاخیر در تخلیه معده و آزردگی مخاط مری می باشد. نقش تنوسینه اسفنگتر تحتانی مری در پیشگیری از رفلاكس معدی –مروی تلقی می شود . اگر فشار اسنفگتر تحتانی مری بیش از فشار درونی معده نباشد ، محتویات معده به مری بر می گردد. اهداف تغذیه درمانی در بیماران مبتلا به رفلاكس – مروی شامل موارد زیر است:
1- اجتناب از كاهش فشار اسفنكتر تحتانی مری
2- كاهش تكرارو حجم رفلاكس
3- كاهش آزردگی بخش های حساس و ملتهب بافت مری
4- بهبود قدرت تخلیه مری
چون شدت علائم به مقدار زیادی در بین افراد مبتلا به رفلاكس معدی –مروی متغیر است،تغذیه درمانی بر پایه تحمل بیمار به مواد غذایی و نوشیدنی هایی است كه ممكن است سبب ناراحتی شوند.
سوم ) تغذیه درمانی در رفلاكس معدی –مروی
الف ) پایین نگداشتن فشار اسفنتگر تحتانی معدی
هدف اصلی در درمان بیماری رفلاكس معدی-مروی اجتناب از كاهش فشار اسفنگتر تحتانی مری می باشد.
از نقطه نظر تغذیه ای اقدامات زیر به بیماران مبتلا به این مشكل كمك می كند.
1- محدود كردن مصرف چربی : خوراك پر چرب سبب كاهش فشار اسفنگتر می شود و زمان تخلیه را به تاخیر می اندازد ، در نتیجه زمانی كه مری درمعرض تحریك قرار می گیرد، افزایش می یابد .
2- كاهش وزن : چاقی با افزایش فشار داخل شكم بر بیماری رفلاكس معدی-مروی مؤثر است.
3- محدود كردن مصرف الكل ، شكلات و قهوه : این مواد فشار اسنفگتر تحتانی را كاهش می دهند . الكل نیز یك محرك قوی برای ترشح اسید معده است.
ب ) كاهش حجم و دفعات رفلاكس
مراحل زیر برای كاهش دفعات و حجم رفلاكس مفید می باشد :
1- خوردن خوراك به مقدار كم و به دفعات بیشتر .
2- كاهش وزن، چنانكه اضافه وزن وجود داشته باشد.
3- نوشیدن مایعات بین وعده های غذایی نه همراه با وعده غذایی
4- مصرف كافی فیبر جهت اجتناب از یبوست ، چون این مسئله در افزایش فشار داخل شكم موثر است.
كارشناس تغذیه تبیان