پرسش

بسم الله الرحمن الرحیم
با سلام
با توجه به آیات 107 و 108 سوره ی مباركه هود سئوال این است:
عبارت "خالدین فیها مادامت السموات و الارض"
كه در هر دو آیه آمده. منظور از آسمانها و زمین چه زمان است؟ دنیا یا آخرت؟
*اگر منظور دنیا باشد (كه بعید به نظر میرسد) :دنیا كه جای پاداش و عذاب نهایی نیست كه انسان در آن جاودانه {اشاره به جاودانه بودن شده} بماند!
*و چنانچه منظور عالم آخرت است: با توجه به جاودانگی آخرت پس 1) چرا در هر دو آیه آمده كه تا آسمانها و زمین ((باقی)) هستند؟! مگر عالم آخرت پایان می پذیرد؟
2) چرا لفظ آسمانها و زمین بكار برده شده ؟ (چون معمولا برای دنیا بكار برده میشود) آیا تنها به منظور فهم بهتر ما از آخرت بكار برده شده یا حقیقتا" آسمانها و زمینی شبیه دنیا هست؟
متشكرم

پاسخ

بیننده محترم!
به نظر می رسد با روشن شدن دو نكته می توان به پاسخ قانع كننده ای دست یافت:
1- معنای خلود در بهشت و جهنم.
2- مقصود از آسمان و زمینی كه در آیات آمده است.
الف: معنای خلود در بهشت و جهنم:
قرآن در آیه 107سوره هود در باره اقامت دوزخیان در دوزخ می فرماید: «خالدین فیها ما دامت السموات و الارض…» یعنی "دوزخیان تا آسمانها و زمین هست در آن جاودانه اند…" و همچنین در آیه 108 این سوره در باره مدت اقامت بهشتیان در بهشت می فرماید: «خالدین فیها ما دامت السموات والارض…» یعنی "نیك بختان تا آسمان و زمین هست در بهشت جاودانه اند…"
با توجه به اینكه قرآن به زبان عربی نازل شده است، برای فهم معنای خلود به سراغ یكی از معتبر ترین فرهنگهای لغات قرآن می رویم. راغب اصفهانی در كتاب مفردات می گوید: «عرب هر چیزی را كه زود فاسد نمی شود با حكم خلود وصف می كند و كلمه مخلد در اصل به معنای چیزی است كه مدتی طولانی باقی می ماند و به همین جهت هم به مرد كه مویش دیر سفید شده می گویند:"مرد مُخٌلَد".
این معنای لغوی كلمه است. از این رو عده ای از مفسران خلود در بهشت و جهنم را برای مدت طولانی معنا كرده اند، اما برخی از مفسران با كمك برخی از آیات دیگر و از جمله همین آیه «ما دامت السموات و الارض» و همچنین معنای عرفی كلمه معنای خلود را در اقامت همیشگی و جاودانه دانسته اند.
ب:مقصود از آسمان و زمین:
قرآن آسمان و زمینی برای قیامت معرفی می كند كه غیر از آسمانها و زمین دنیاست و می فرماید: «یوم تبدل الارض و السموات و برزوا لله الواحد القهار ...» یعنی روزی كه زمین و آسمان با زمین و آسمان دیگر عوض شود و همه برای خدای واحد قهار آشكار گردند..."
برخی از مفسران با استفاده از این آیه چنین برداشت می كنند كه هر چند این آسمان دنیائی پیش از قیامت نابود می شود، اما اصل معنا و مفهوم آسمان و زمین داری مصداق مشخص خواهد بود.
از این رو مفسرانی كه قائل به معنای جاودانگی برای واژه خلود هستند این آیه را مؤید نظر خود می دانند. آنها هم كه خلود را به معنای جاودانگی نمی دانند، مشكلی در تبیین آیه بنا بر همین تفسیر از آسمان و زمین ندارند.
خدانگهدار