پرسش

با عرض سلام!
ببخشید ما الآن در خارج از ایران هستیم و من دو تا سوال داشتم
1: چگونه مواظب اعمال و رفتارمان باشیم؟
(كه از گناه كردن خود را دور نگه داریم)
2: یك فامیلی تازه اینجا آمدند. و یك پسری به سن 15-16 ساله دارند. باهاش دوست شدم. پسر صاف و ساده ائ بنظر می آید ولی نمازش را ترك كرده است. مثلا من به عنوان دوست چیكار كنم تا این دوستمان را دوباره ....

پاسخ

با عرض سلام و تحیت.
دوست محترم!
به طور كلی، راه عملی خلاصی از وسوسه گناه، گناه نكردن است. بزرگترین اشتباه انسان در زندگی اولین گناهی است كه می كند. اولین گناه وسوسه گناهان بعدی را بوجود می آورد؛ و در نقطه مقابل، راه مبارزه با آن تصمیم به ترك گناه و پایداری در آن است. هر بار كه كه گناهی ترك می شود، قوت شیطان در فریب نفس كم و كم تر می گردد؛ همان طور كه با هر گناه او جری تر و خطرناكتر ظاهر می شود.
این راه آسان نیست، ولی شدنی است. در این راه یك بشارت هم خداوند به ما داده است؛ و آن این كه هر كس یك قدم به سوی من بیاید، من ده قدم به سوی او خواهم آمد. این مضمون روایتی قدسی است كه در قرآن رد پای آن آمده است؛ آنجا كه می فرماید: «من جاء بالحسنة فله عشر أمثالها و من جاء بالسیئة فلایجزی إلا مثلها و هم لایظلمون»(انعام/160)
برای ورود به این میدان، اول باید نقطه ضعف خود را بشناسیم؛ چرا كه این نقاط ضعف منشأ گناه در آدمی است.
برای مبارزه با گناه می توان به راه كارهایی اشاره نمود:
1. قدم اول، انجام ندادن و ترك آن گناه است.
2. علاوه بر ترك گناه، انجام دادن اعمال ضد آن گناه نیز بسیار تأثیرگذار است. همان طور كه در بیماری جسم، وقتی حرارت بدن كسی بالا رفت، درمان آن را با داروهای ضد تب و حرارت شروع می كنند، در بیماری های روحی نیز این چنین است؛ یعنی یكی از راه های درمان گناه، انجام اعمال پسندیده ای است كه در نقطه مقابل آن گناه می باشد.
مثلا، اگر كسی از بیماری بخل و خساست رنج می برد، راه درمان آن انفاق و بخشندگی است.
در ادامه بیانی از امام خمینی(ره) را در بیان راه عملی علاج گناه متذكر می شویم: "و طریق علاج عملی آن است كه معامله به ضد كند، پس اگر به مال و منال علاقه دارد، با بسط ید و صدقات واجبه و مستحبه ریشه آن را از دل بكند. یكی از بزرگان فرموده است: دنیا بسان اندامی است كه سر آن كبر، چشم آن آز، گوش آن ولع، و زبان آن ریا و خودنمایی، دست آن شهوت، پای آن عجب، قلب آن غفلت و بی خبری، بودش نیستی و ثمره اش زوال است.
پس هر كس آن را دوست گیرد كبر و خودبینی به او دهد، و به هر كه نیكویش پندارد حرص و ولع ارزانی كند، و كسی را كه طالب او گردد به آز و طمع دراندازد، و بر كسی كه او را بستاید جامه ریا بپوشاند، و كسی را كه اراده آن كند گرفتار عجب و خودبینی كند، و كسی را كه به او اعتماد كند غافل سازد، و كسی را كه متاع های او پسند وی افتد نابود سازد، و كسی را كه متاع های دنیوی جمع كند و بخل ورزد به جایگاه و قرارگاهش، در آتش روانه كند."(مصباح الشریعة، باب 32، فی صفة الدنیا)
3. زنده نگاه داشتن یاد و ذكر خداوند در دل، چرا كه انسان وقتی مرتكب گناه می شود كه از یاد خدا غافل شود. وقتی انسان فراموش كند كه خداوند ناظر اعمال او است و وقتی فراموش كند معادی هست و باید پاسخگوی عمل خود باشد و...، انجام گناه برای او آسان می شود، ولی وقتی همیشه ذكر و یاد خدا در دل او باشد و او همیشه متذكر باشد، به سوی گناه نمی رود و اگر هم رفت، فوراً متذكر شده و با توبه آن را جبران می نماید.
4. توجه داشتن به آثار و پیامدها و ضررهای روحی و جسمی ای كه انجام گناه به دنبال دارد.
5. جلوگیری از به وجودآمدن شرائطی كه میل ارتكاب او به گناه را بیشتر می كند. اساسا انسان خوب است گاهی در زندگی خود انقلاب كند، و شرائط نامساعد خود را عوض نماید.
6. در همه حال توكل بر خدا نمودن و از او كمك و یاری خواستن، و پس از هر غفلت و اشتباهی سریعاً با توبه، جبران گناه نمودن و...
در آخر متذكر می شویم كه "محاسبه" اعمال گذشته، و"مراقبت" بر اعمال آینده كه سعی در انجام فضایل و ترك رذایل است، و"مشارطه" با خود كه در صورت تكرار گناه می تواند به صورت تنبیه و جریمه اعمال شود، یكی دیگر از راه های عملی ترك گناه و مراقبت و تهذیب از نفس است. به علاوه كه اعمالی همچون روزه گرفتن، قرآن خواندن، دعا خواندن و... نیز در ترك گناه بسیار مؤثر هستند.
توصیه دیگر نگارنده آن است كه انسان اگر می بیند در محیطی كه هست تاب مقاومت در برابر گناه را ندار، باید محیط خود را عوض كند. منظور از تغییر محیط تغییر جغرافیایی آن نیست، بلكه تغییر اجتماعی است كه در آن زندگی می كند؛ اجتماع كوچك دوستان. مؤمن با دوستی با مؤمنین دیگر تقویت روحیه می شود. دوستان خوب و متدین برگزینید، و سعی كنید با انان برنامه های مفید برای زندگی تنظیم كنید. با هم درس بخوانید، با هم به كوه بروید، با هم برای كمك به فقرا اقدام كنید، با هم دعای كمیل بروید، تا كم كم لذت های مشروع و پاك جای خود را در قلب شما بازكنند و لذت حرام بی رنگ شود. این حقیقت قصه است كه در این حال دست یافته اید. دنیا بیش از زینتی زود گذر نیست، كه می آید و نمی ماند؛ به خلاف لذات معنوی كه می مانند، و سیراب می كنند.
برای مطالعه بیشتر به كتاب "معراج السعادة"، مرحوم نراقی(ره)، و "گناهان كبیره"، شهید دستغیب، و كتاب "المحجة البیضاء" نوشته ملا محسن فیض كاشانی، كه در سالهای اخیر به نام "راه روشن" ترجمه فارسی شده مراجعه نمایید.
همچنین برای راهنمائی دوستتان به نماز مطالعه پاسخ كد های 5575 و 45675 می تواند مفید واقع گردد.
پیروز باشید.
مشاوره مذهبی ـ قم.