پرسش

ضمن عرض سلام و خسته نباشی
1- لطفا مرز بین حق و تكلیف را بیان نمایید . آیا شركت در انتخابات یك حق است یا یك تكلیف ؟
2- در خصوص صحت و سقم نظرات دكتر سروش و استاد رحیم پور ازغدی راهنمایی فرمایید . آیا تمام سخنان سرش واقعا شبه ناك است ؟ و آیا قیاس بین ایشان و
استاد رحیم پور یك قیاس منطقی است ؟
با تشكر

پاسخ

با عرض سلام و تحیت!
1 ـ ابتدا توجه شما را به دو معنای تكلیف جلب می‌كنیم:
الف ـ در اصطلاح حقوقی تكلیف مقابل حق است، و اینها دو مفهوم متقابل هستند؛ یعنی هر جا حقی جعل می‌شود، حتماً تكلیفی نیز در طرف مقابل آن جعل شده است، و بالعكس. مثلاً وقتی كسی حق دارد در ملك خودش هر گونه تصرفی بكند، در مقابل دیگران تكلیف دارند كه در ملك او، بدون اجازه اش، هیچ تصرفی نكنند.
ب ـ در اصطلاح فقهی دایره تكلیف خیلی گسترده است، و شامل وظایف آدمی در برابر خدا هم می‌شود و پیدا است تكلیف بنده در مقابل خدا مستلزم هیچ حقی بر خدا نیست.(ر.ك. به "معارف قرآن"، ج9، استاد محمد تقی مصباح یزدی، ص30 و31)
با توجه به این مطلب می‌گوئیم شركت در انتخاب هم حق است و هم تكلیف؛ بدین معنا كه حق آحاد مردم است كه خود نمایندگان خود را انتخاب كند و از طریق وكلا و نمایندگان مجلس و ریاست جمهوری و دیگر شوراها حقوق خویش را در امور عادی و اجتماعی استیفاء كنند و در مقابل این حق، حاكمیت در مقابل مردم تكلیف دارد تا حقوق مردم را پاس بدارد.(ر.ك. به "ولایت فقیه، ولایت عدالت و فقاهت"، آیت الله جوادی آملی، ص489)
اما از سوی دیگر مردم در شركت در انتخابات تكلیف دارند؛ به این معنی كه مردم در مقابل خداوند مسئولند، و البته نه در مقابل كس دیگر.
بیان مطلب این كه انتخاب مردم است كه به افزایش یا كاهش عدالت، آزادی، استقلال و ترقی كشور اسلامی می‌انجامد، كما این با انتخاب انها است كه می توان به برقراری فرهنگ و تمدن دینی و تعظیم شعائر الهی امیدوار بود؛ و چون مردم در مقابل خداوند مكلف به اقامه این ارزشهی انسانی و دینی هستند، طبعا مكلف خواهند بود برای برقراری آن تلاش كنند، تا با انتخاب بهترینها به این مهم خدمت كنند.
امام علی علیه السلام فرمودند: «اتقو الله فی عباده و بلاده فإنكم مسؤولون حتی علی البقاع و البهائم» یعنی پرهیزگار باشید، كه شما در حق بندگان و بلاد خدا مسئول و مكلفید؛ و حتی در قبال زمینها و چارپایان هم تكلیف دارید.
و امام صادق علیه السلام فرمودند: رسول خدا صلوات الله علیه فرموده است: «پیشوایان شما نمایندگان شما هستند؛ پس بنگرید چه كسانی را به عنوان نماینده به سوی خدا می‌فرستید.»(بحارالانوار، ج88، ص86)
2 ـ در خصوص صحت و سقم سخنان دكتر سروش سخن بسیار است كه در این مختصر نمی‌گنجد. ما بدون ان كه در باره صحت سقم آراء ایشان اظهار نظری بكنیم، شما را دعوت می كنیم كه مقالات او را به همراه نقدهایی كه بر آن نوشته شده مطالعه كنید. از جمله كتابهای "شریعت در آئینه معرفت"، نوشته آیت الله جوادی آملی، و "معرفت دینی"، نوشته صادق لاریجانی كتابهای خوبی هستند.
دكتر سروش و استاد رحیم پور، در یك وادی سخن نگفته‌اند تا بتوان این دو را با هم مقایسه كرد.
در مقایسه نظرات ایشان با جناب آقای رحیم پور ازغدی هم خود شما بهترین داور هستید. نوشته ها و سخنان آنها را مطالعه و مورد دقت قرار دهید، و سپس در موارد ابهام با مشورت اهل علم و فكر داوری كنید.
همین قدر بدانید كه هیچكس نمی تواند مدعی این باشد كه هر انچه او می گوید صحیح است و هر آنچه دیگری می گوید باطل؛ همه حصه ای از حقیقت را در كلام خود دارند، كه ناقد بصیر با مطالعه دقیق همه آراء سخنان صحیح را فرامی گیرد و احسن آنها را برمی گزیند.
اجازه بدهید در این مجال ما اظهار نظر كلی نكنیم، و آغاز مطالعه را به خود شما واگذاریم. پس از مطالعه، اگر ابهامی وجود داشت ما در خدمت شما هستیم.
با التماس دعا.
مشاوره مذهبی ـ قم.