پرسش

1)انسانها وقتی كه مردند حالتهای مختلف دارند :
1)محبوس می شوند تا روز قیامت 2)عده ای بعد از اینكه محبوس شدند به محل اعراف می روند بعد از مدتی در اعراف مانده اند متنعم می شوند اینها چه كسانی هستند؟
لطفا" درباره ی اعراف اطلاعاتی در اختیار ما بگذارید.
2)ایا تكامل بعد از مرگ برای گنهكاران نیز می باشد؟
3)ایا مردگان به واسطه خیر و خیرات از طرف ز زندگان مورد شفاعت قرار می گیرند؟

پاسخ

با عرض سلام و تحیت.
دوست محترم!
1. "اعراف" محلی مشرف بر بهشت و دوزخ است كه گروهی والا مقام از اولیاء الهی در آنجا قرار دارند و گروهی وامانده و ضعیف الایمان. و این در زمانی است كه مؤمنان خالص بهشت رفته اند و گناهكاران بی ایمان به دوزخ. اما گروهی كه اعمال نیك و بدی با هم داشته اند ـ یعنی از جهتی دارای نقاط مثبت، و از جهتی دارای نقاط منفی بوده اند ـ بر اعراف مانده و در انتظار این هستند كه مردان الهی اعراف در باره آنها چگونه عمل می كنند.
مفسران شیعه و سنی، در باره مردان الهی اعراف سخنان گوناگونی ارائه كرده اند. مرحوم علامه طباطبایی در تفسیر المیزان، بسیاری از این سخنان را نقل كرده، و در آخر این گونه می نویسند: "از آیات قرآن نتیجه می گیریم كه اعراف یكی از مقامات عالی انسانیّت است كه خداوند آن را به حجابی حائل میان بهشت و دوزخ مثال زده، و معلوم است هر حائل در عین آن كه به دو طرف مرتبط است از حكم دو طرف خارج است. از این رو فرمود: این حجاب دارای بلندی هایی است و بر آن بلندی مردانی هستند كه بر همه اهل محشر از اولین و آخرین اشراف دارند، و هر كسی را در مقام خودش مشاهده می كنند. با این كه مقام ها و درجات مردم در بین دو حدّ اعلا علّیّین و اسفل السّافلین مختلف است، با این وجود، اهل اعراف از حال یك یك افراد و كرداری كه در دنیا به انجام رسانده اند آگاهند، و با هر كس بخواهند سخن می گویند، و هر كسی را بخواهند ـ و مصلحت ایجاب كند ـ می توانند ایمنی داده و به اذن خداوند اجازه ورود به بهشت دهند.
از این جا معلوم می شود كه رتبه و مقام این مردان از دو جایگاه سعادت ـ كه عبارت است از نجات به وسیله عمل شایسته ـ و شقاوت ـ كه عبارت است از هلاكت بر اثر عمل زشت ـ بیرون است؛ یعنی جایگاه آنان فوق مقام سعادت و شقاوت، و حاكم و مسلط بر این دو است.(ر.ك. به تفسیر المیزان، ج8، ص132ـ133، ذیل آیه 48، سوره مباركه اعراف)
برای مطالعه بیشتر در این مورد می توانید به "تفسیر موضوعی قرآن"، نوشته آیت الله جوادی آملی، ج 5 و یا به كتاب "پیام قرآن"، ج 6، نوشته آیت الله مكارم شیرازی مراجعه نمایید.
2. اشاره روایات به این مطلب كه بسیاری از كسانی كه به آتش دوزخ گرفتار می شوند، پس از مدتی از آن رهایی می یابند، می تواند نشان دهنده این باشد كه دسته ای از گناهكاران داری سیر كمالی هستند. از این گذشته با دقت در آیات قرآن به دست می آید كه عالم حیات و زندگی همچون كاروانی است كه از جهان عدم به حركت درآمده، و در مسیر بی نهایت خود به سوی خدا پیش می رود؛ هر چند مخلوقات محدودند و محدود هرگز بی نهایت نخواهد شد، ولی سیر او به سوی تكامل نیز متوقف نمی گردد، حتی پس از قیام قیامت باز این سیر تكاملی ادامه می یابد.(ر.ك. به معاد و جهان پس از مرگ، تألیف آیت الله مكارم شیرازی)
3. بهره مند شدن اموات به خاطر اعمال نیكی كه بازماندگان از طرف آن ها انجام می دهند، در روایات بسیاری آمده است. روایت زیر یكی از این روایات است.
از امام صادق(ع) روایت شده كه فرمودند: "نماز، روزه، حج، صدقه، نیكی و دعا به قبر مردگان داخل می شود، و اجر آن برای عامل و برای مرده هر دو نوشته می شود؛ و در ادامه نیز فرمودند: هر مسلمانی كه به جای مرده ای عمل نیكویی انجام دهد، خداوند دو برابر به او پاداش می دهد و مرده را نیز از آن بهره مند می كند."(ر.ك. به بحارالانوار، ج79، ص65ـ62)
با آرزوی توفیق.
مشاوره مذهبی ـ قم.