پرسش

مولوی چه نوع گرایش مذهبی داشته است؟ سنی بوده یا شیعه؟ لطفا با ذكر بیتی یا شعری از او این مطلب را ثابت كنید. متشكرم

پاسخ

با سلام خدمت شما همكار عزیز و دوستداشتنی !
با توجه به سؤالی كه كردهاید متوجه علاقه ی وافر شما به تاریخ ادبیات شدم كه انشاءالله كتابی را در این باره به شما معرفی كرده تا تهیه و مطالعه بفرمایید . . . به هر حال شكی نیست كه گرایش مذهبی مولانا نیز مانند سعدی به اهل سنت بوده است. استاد بدیع الزمان فروزانفر در مقدمه ی كتاب مثنوی مولانا ( چاپ بر اساس نسخه ی نیكلسون) میگوید : بر اساس گفته ی بعضی بزرگان و دانشمندان ادب، نسب و سلب مولانا از پدر به ابوبكر (لعنه الله علیه) میرسد و شاید به دلیل خفقان شریعت و مذهب در آن زمان خود این موضوع، دلیل خوبی برای گرایش مذهبی او به این سنت بوده باشد. هرچند كه ما از اهل سنت دل خوشی نداریم ولی در هر صورت این مطلب ممكن است علایق به این دو شاعر بزرگ و نامدار ما را كمرنگ تر نموده و از تعداد طرفداران به شعر و ادب پارسی بكاهد. منصفانه این است كه این دو شاعر بزرگ و نامی ما سرآمد شاعران و نویسندگان زبان و ادب پارسی میباشند كه اشعار غنی، پرمعنا، زیبا و كارسازشان آنچنان بر دل مینشیند گویی روح آدمی را به آرامش و سپاس از معبود خویش فرا خوانده و زمزمه ی افتخار و غرور ایرانی و پارسی بودنش را از ذره ذره ی جانش میشنود. واقعیت این است كه مولانا بسیار بسیار كم از گرایشهای مذهبی خود در اشعار بلند عرفانی و حكایتهای پر معنایش سخن به میان میآورد و در این بین فقط در چند حكایت كتاب « مثنوی » ، از مدح آن سه ملعون و عایشه (لعنه الله علیهم اجمعین) سخن به میان میآورد. و البته مدح امیر مؤمنان علی (ع) و علاقه وافر او به ایشان را نیز نبایست از یاد ببریم. این مقدمه را لازم میدانستم خدمت شما عرض كنم چرا كه خدایی نكرده این مسئله از شخصیت عرفانی و بالای مولانا و ارزش خلق بزرگترین و زیباترین آثار شعری او چیزی كم نكند. بله میتوان گفت كه مولانا سنی بوده و كسی هم منكر آن نیست و ما هم امیدواریم همان علاقه به امیرمؤمنان علی (ع) او را در آن دنیا ناجی باشد. آن هم به خاطر تلاشها و خدمات عظیم او به زبان و ادب پارسی و فرهنگ ایران زمین . . . استاد دكتر عبدالحسین زرینكوب در این باره میگوید : [ مثنوی البته كتاب تعلیم است : تعلیم طزیقت برای نیل به حقیقت. اما نزد مولوی شریعت نیز از گذرگاه طریقت دور نیست. از این رو عجب نیست كه شاعر گاه در جستجوی حقیقت شیوه ی اهل شریعت را پیش گیرد. درست است كه مثنوی سخن اهل جدال و اهل كلام نیست اما شاعر در آن مثل اهل كلام در اثبات عقاید و آراء اهل شریعت اهتمام دارد، با این همه مثل اهل كلام نیست كه تنها یك مذهب و اندیشه را درست بداند و حتی جرأت میكند كه بگوید : « من با هفتاد و سه مذهب یكی ام » . . . در مثنوی مولانا بیشتر به اخلاق و تربیت نظر دارد و مثل یك شیخ تربیت میكوشد كه خواننده را از خود بیرون بیاورد و از او چیز تازه یی بسازد. . . ] پس چرا ما نتوانیم از این اشعار عرفانی حكایات و تمثیلهای زیبا مطلبی بیاموزیم كه حتی راوی و شاعر و خالق آن (مولانا) كافر هم نیست بلكه مسلمانی معتقد و فقیه و عارفی مسلم است. آری مقصودم همان روایت معروف از حضرت علی (ع) است كه میفرمایند : دانش گمشده ی مؤمن است . پس آن را بیاموز حتی اگر از نامسلمانی باشد . . . آنچه شخصیت مولانا را برای ما بزرگ جلوه میدهد گرایشهای مذهبی او نیست بلكه تلاش بیوقفه ی او برای تهذیب و تربیت انسان است در خلق همچون مجموعه ای عظیم ! امیدوارم منظور مرا از این همه عرایضی كه داشتم متوجه شده باشید و توانسته باشم شما را در عین جواب به سؤالتان كمی با عقیده ی شخصی خودم درباره شخصیت ادبی چون مولانا آشنا كرده باشم. از سؤال موشكافانه و دقیق شما سپاسگزارم . انشاءالله به دلیل ضعف در مقوله ی درس فیزیك مزاحمتان خواهم شد !! به امید دیدار . . .