پرسش

احادیث و آیات مربوط به موسیقی وجود دارد چیست؟ احكام مربوط به موسیقی مورد نظر یا نیاز نیست.

پاسخ

با عرض سلام وتحیت.
دوست گرامی!
در قرآن آیه صریحی در حرمت موسیقی نیست؛ ولی همان طور كه می دانید منابع فقه شیعه عبارتند از: قرآن كریم، سنت و روایات، عقل و اجماع؛ به گونه ای كه هر یك از اینها به تنهایی می تواند برای مستند بودن حكم فقهی، دارای ارزش و اعتبار باشد.
از این رو لازم نیست همه احكام، به طور صریح، در قرآن كریم آمده باشد، بلكه چه بسا ارزشهای كلی در قرآن مطرح شده، ولی بیان جزئیات و تفصیل و تطبیق آنها توسط معصومین(ع) صورت گرفته باشد.
لذا اگرچه در قرآن كریم آیه ای صریح در مورد شنیدن موسیقی نداریم، ولی روایات معصومین(ع)، كه تفسیر كننده آیات الهی است شنیدن موسیقی ای كه مطرب بوده و انسان را از یاد خداوند غافل می كند را نهی كرده اند.
بنابراین طبق روایات، آن موسیقی كه مطرب و متناسب با مجالس لهو و لعب باشد، و در انسانها، به طور غالب، موجب تغییر حالات و دوری از یاد خدا شود، ممنوع شناخته شده است.
البته آیات نهی از لهو و لعب همگی پشتوانه ارزشی این تشریع الهی است كه در قرآن آمده، و توسط پیامبر اسلام(ص) و اهل بیت او این چنین تطبیق شده است. آیات نهی از لهو هم كه در قرآن بسیار است، و با مراجعه به "المعجم المفهرس" به آنها دست می یابید.
البته از آن جا كه اسلام با اصل شادی و نشاط مخالف نیست، موسیقی غیرمطرب و حتی آن مواردی را كه مشكوك است بین مطرب یا غیرمطرب بودن، حلال دانسته است و با آن مخالفتی نكرده است.
گرچه به این نكته باید توجه داشت كه این گونه نیست كه شادی و نشاط فقط از راه موسیقی برای انسان فراهم شود، بلكه انسان می تواند از راههای دیگر هم به این نشاط روحی برسد. بلكه در مورد موسیقی هم باید دانست كه گاه افراط در آن ـ ولو در حلال آن ـ ممكن است احساس كاذبی از بی نیازی به معنویت را در انسان ایجاد كند.
به قول یكی از متفكرین معاصر، این كه همه ادیان الهی نسبت به موسیقی و جادوگری بی مهرند، همین است كه این دو می توانند جایگزین دروغینی برای معنویت راستین ـ یعنی ارتباط با خدا ـ باشند.
بنابر این در باره علل تحریم آثار موسیقی، می‌توان به دو دیدگاه اشاره كرد:
1 ـ دیدگاه پیشوایان دین و معصومین(علیهم السلام): در روایات اسلامی كه در این رابطه نقل شده است، اشاراتی به آثار زیان بار موسیقی به چشم ‌می‌خورد.
از امام صادق(علیه السلام) روایت شده است كه فرمودند: «بیت الغناء لاتؤمن فیه الفجیعة» یعنی خانه ای كه در آن غنا باشد، از مرگ و مصیبت در امان نیست.(كافی، ج6، ص433)
در روایت دیگری آمده است كه: «الغناء رقیة الزنا» یعنی غنا و موسیقی پیش زمینه فحشاء و زنا است.(بحارالانوار، ج73، ص247)
2ـ دیدگاه روان شناسان: بسیاری از روان شناسان ـ چه مسلمان و چه غیرمسلمان ـ اثراتی را برای موسیقی ذكر كرده‌اند كه انسان اندیشمند را به تأمل وامی‌دارد. در این زمینه حتی كتابهایی نیز تألیف و منتشر شده است. در این جا تنها دو نظریه از روان شناسان غربی را برای شما می‌آوریم؛ و شما می‌توانید برای به دست آوردن توضیحات بیشتر و دقیق تر به كتابهایی كه در این زمینه نوشته شده است، مراجعه كنید.
دو كتاب "تأثیر موسیقی بر روان و اعصاب"، نوشته حسین عبداللهی خوروش و "مبانی فقهی و روانی موسیقی"، نوشته مرحوم علامه محمد تقی جعفری می‌تواند راهنمای شما باشد.
آقای دكتر ولف ادلر استاد دانشگاه كلمبیا، می‌گوید: «بهترین و دلنوازترین نواهای موسیقی، شوم ترین آثار را روی سلسله اعصاب انسان می‌گذارد.»
دكتر آرنولد فریدمانی نیز می‌گوید: «یكی از عوامل مهم خستگی‌های روحی و فكری و سردردهای عصبی، گوش دادن به موسیقی رادیو است؛ مخصوصاً برای كسانی كه به موسیقی آن دقت و توجه می‌كنند.»
توجه داشته باشید كه مدار حرمت موسیقی آن است كه موسیقی غنایی نوعا شهوت زا است، و شهوت فرد و جامعه را از درون تهی و غیر مقاوم می كند. انسان تنها در صورتی می تواند در برابر شیطان مقاومت كند كه آستانه مقاومت خود را بالا ببرد. آستانه مقاومت انسان در برابر شیطان نفس با تقوا و یاد خدا بالا می رود، و با مثل غنا و محركات شهوانی كه موجب غفلت از حضور خدا می گردند، كاهش می یابد.
توصیه می كنیم كه به كد 45675 از تازه های بخش مشاوره مذهبی مراجعه كنید، و جواب ما را به سؤالی در این زمینه بخوانید.
پیروز باشید.
مشاوره مذهبی_ قم.