پرسش

آیا بر یك مرجع تقلید واجب نیست كه ادله كافی برای تایید رای خود در احكام مختلف را به مقلدین خود ارائه كند؟

پاسخ

با عرض سلام و تحیت.
دوست محترم!
اولا، بر مجتهد واجب نیست كه مستندات و ادله استنباط فقهی احكام را به همراه بیان مسائل فقهی متذكر شود. او نظر خود را می گوید و هیچكس را مجبور به تبعیت نمی كند؛ هر كه از رأی او وثوق یافت و برایش حال اطمینان حاصل شد، بدان عمل می كند، و اگر نه به سراغ مجتهد دیگری برود یا احتیاط كند.
ثانیاً، مگر این كار ممكن است!؟ بیان ادله تفصیلی یك حكم و فهم آن مقدمات پیچیده ای می خواهد كه بر همه كس حاصل نیست، بلكه بسیار كمند كسانی كه در آن مقدمات دستی داشته باشند؛ و لذا ذكر ادله استنباط احكام به همراه بیان فتاوا، به جز سردرگمی و گیج شدن مقلد چیزی به همراه ندارد؛ به خصوص اگر در اختلافات فتوایی دو فقیه ادله ظریف خود را در اثبات فتوای خود و ابطال رأی مقابل می گوید. مگر وقتی به پزشكی مراجعه می شود و نسخه ای می پیچد، از او مطالبه دلیل می توان كرد!؟
بنابراین رساله های عملیه جای ذكر دلیل و استدلال نیست، بلكه فقط جای بیان نظر مجتهد است.
با این وجود، این به آن معنا نیست كه هیچ مجتهدی مبانی فقهی و اصولی خود را نیز مطرح نكرده است، زیرا در مباحث تخصصی و فنی و در كلاسهای درس، و همچنین كتب دیگری كه از مجتهدین و مراجع به نگارش درآمده، در زمینه فقه و اصول، به صورت تخصصی و فنی وارد شده اند و به بیان استدلال و ادله استنباطی خویش پرداخته اند؛ لذا هر كس بخواهد از شیوه استنباط و روش استدلال مرجع تقلید و مجتهدی اطلاع پیدا كند می تواند خود ـ اگر از اهل خبره در این امور است ـ به بیانات و یا تألیفات تفصیلی آنان مراجعه كند، و یا به اهل خبره مراجعه كند.
پیروز باشید.
مشاوره مذهبی ـ قم.