پرسش

چرا خداوند به نور تشبیه شده است؟

پاسخ

با عرض سلام و تحیت.
دوست محترم!
حكما خدا را "صرف الوجود" می دانند؛ به این معنا كه وجود ذات او را تشكیل می دهد، برخلاف ممكنات كه وجود جزء ذاتشان نیست، بلكه بر ماهیت آنها عارض می شوند. به عبارت دیگر خدا وجود نامحدود است، و لذا ماهیت ـ كه همان حدود و ثغور یك شیئ است ـ ندارد.
بر خلاف موجودات دیگر كه همگی محدودیت دارند؛ و از همین رو هم ممكن الوجود هستند و برای تحقق و بوجود آمدن نیاز به علتی غیر از خود دارند، چون هر عرضی نیاز به علت دارد ـ "كل عرضی معلل" ـ اما وقتی وجود ذاتی چیزی شد، ذاتی علت نمی خواهد؛ "الذاتی لایعلل"
حكمت تشبیه خدا به نور بر این اساس معلوم می شود. وجود در حضرت حق را به نور تشبیه می كنند، چرا كه خداوند به مانند نور "ظاهر بنفسه و مُظهر لغیره" است؛ یعنی خودش فی نفسه روشن است و نور برایش ذاتی است، اما دیگران برای روشن شدن نیاز به او دارند. یعنی حقائق عالم امكان، نور ذاتی آن ها نیست، بلكه نور وجود از منبع نور ـ كه خدا باشد ـ به آن ها عارض می شود، و آن ها را مرئی می نماید؛ یعنی دقیقاً همان چیزی كه در نسبت واجب الوجود با ممكنات بود.
از این رو چه بگوییم خدای متعال صرف الوجود است، و چه بگوییم "الله نور السموات" یكی سخن گفته ایم؛ كما این كه فرقی بین دو تعبیر "خالق" و نور نیست.
گرچه آیه نور بطون فراتر از این هم دارد كه صید اهل معنا و سلوك می گردد.
با التماس دعا.
مشاوره مذهبی ـ قم.