پرسش

با سلام
عاقبت افراد ذیل چه شد
1- اسمه بن زید
2- كمیل بن زیاد
3- ابوحنیفه
در مورد شخصیتهای زیر توضیح دهید
1- مومن آل فرعون
2- برصیصا

پاسخ

با عرض سلام و تحیت.
دوست محترم!
1. اسامة بن زید بن حارث كلبی از اصحاب رسول خدا(ص) بود. پدرش زید و مادرش ام ایمن را حضرتش آزاد كرد. سال تولد او به درستی معلوم نیست، هر چند در متون تاریخی آمده كه اسامة وقتی 18 سال داشت، از طرف پیامبر به فرماندهی سپاه مسلمانان برای جنگ با رومیان منصوب شد، و این قضیه مربوط به سال آخر وفات پیامبر اكرم(ص) است؛ و با این نقل حدود سال تولد او معلوم می شود.
درباره سرگذشت او اطلاع چندانی در دست نیست. در روایتی از امام باقر(ع) از او تعبیر به اهل وقوف(كسانی كه با امیرالمومنین(ع) بیعت نكردند) شده است. این روایت در كتاب های رجالی شیعه آمده است.(ر.ك. به معجم رجال الحدیث، تألیف آیةالله خوئی، ج3، ص23)
وفات وی را بعضی سال چهلم هجرت، و بعضی پنجاه و پنجم نوشته اند. بعضی دیگر نیز وفات او را به سال 58 یا 59 هجری در اواخر سلطنت معاویه دانسته اند.(ر.ك. به لغت نامه، تألیف علی اكبر دهخدا، عنوان اسامة بن زید)
از امام باقر(ع) نقل است كه امام حسن(ع) او را كفن كردند ـ (معجم رجال الحدیث، ج3، ص23) ـ كه این روایت با تاریخ وفات او به سال 58 یا 59 ناسازگار است؛ هر چند بعضی دیگر، تكفین كننده او را امام حسین(ع) دانسته اند.(معجم رجال الحدیث، ج3، ص23)
2. "كمیل بن زیاد" به علت پایداری در دوستی اش با علی(ع) مورد تعقیب قرار گرفت. "حجاج بن یوسف" بیت المال قبیله او را قطع كرد، و"كمیل" ناچار تسلیم شد و توسط "حجاج بن یوسف" شهید گردید.(ر.ك. به معارف و معاریف سید مصطفی حسینی دشتی، ج8، ص588)
3. ابوحنیفه(پیشوای مكتب حنفی) پس از آن كه منصور خلیفه عباسی از او خواست كه منصب قضا را بپذیرد و او استنكاف كرد، به تازیانه تهدید شد، و لذا بالاجبار منصب قضا را پذیرفت؛ ولی در روز سوم مریض شد و پس از شش روز بیماری درگذشت.(ر.ك. به همان، ج1، ص411)
4. مومن آل فرعون را برخی به نام "حزبیل" یا "شمعان" ذكر كرده اند كه خاندان فرعون بود و ایمان خود را پنهان می كرد؛ و برخی هم گفته اند مومنین آل فرعون سه تن هستند: آسیه زن فرعون، حزبیل و مردی كه توطئه و نیت قتل موسی را به موسی خبر داد.(ر.ك. به لغت نامه دهخدا، ج1، ص195 و ج14، ص21834)
قرآن كریم در سوره "مؤمن"، آیه 29 و 28، از مومن آل فرعون یاد می فرماید: «و قال رجل مؤمن من آل فرعون یكتم ایمانه ...» یعنی مرد مؤمنی از آل فرعون كه ایمان خود را پنهان می داشت گفت: آیا می خواهید كسی را به قتل برسانید، به خاطر این كه می گوید پروردگار من الله است؟ در حالی كه دلائل روشنی از سوی پروردگارتان آورده، اگر دروغگو باشد دروغش دامن خود او را خواهد گرفت، و اگر راستگو باشد لااقل بعضی از عذاب هایی را كه وعده می دهد به شما خواهد رسید. خداوند كسی را كه اسراف كار و بسیار دروغگو است هدایت نمی كند. ای قوم من امروز حكومت از آن شما است و در این سرزمین پیروزید. اگر عذاب الهی به سراغ ما آید چه كسی ما را یاری خواهد كرد؟ ...
برخی از روایات اسلامی او را پسر عمو یا پسر خاله فرعون، و برخی او را خزانه دار(سرپرست خزائن و گنجینه های) فرعون معرفی كرده اند.(ر.ك. به تفسیر نمونه، ج20، ص87)
در نهایت كار او چیزی نیافتیم.
5. برصیصا عابدی بوده در نهایت خدا پرستی كه عاقبت از شیطان فریب خورد و گمراه شد. در داستان های اسلامی عابدی است از بنی اسرائیل، و شاید عیسوی كه شیطان او را بفریفت، و به زنا و قتل وادارش كرد، و چون گرفتار شد شیطان از او خواست كه سجده اش كند تا وی را برهاند، و چون چنین كرد گرفتار شقاوت ابدی گردید.(ر.ك. به لغت نامه دهخدا، ج3، ص4588)
با التماس دعا.
مشاوره مذهبی ـ قم.