پرسش

دلایل عقلی بر لزوم ولایت فقیه چیست.
جواب حتی الامكان كامل باشد ودلایل از دیدگاه
علما و با ذكر منابع و كتابهای قابل استفاده باشد.
با تشكر از شماوسایت بسیار مفیدتان.

پاسخ

برادر گرامی! برای اثبات ولایت فقیه از سه طیف دلیل بهره گرفته میشود: دلیل عقلى محض، دلیل مركب از عقل و نقل و بالاخره دلیل نقلى محض. از آنجا كه شما تنها دلائل عقلی ولایت فقیه را خواسته اید، به تبیین دو دلیل اول و دوم می پردازیم.
1- دلیل عقلى محض بر ولایت فقیه:
دلیل عقلى محض همان برهان ضرورت نظم در جامعه اسلامى است. حیات اجتماعى انسان و نیز كمال فردى و معنوى او، از سویى نیازمند قانون الهى در ابعاد فردى و اجتماعى است كه مصون و محفوظ از ضعف و نقص و خطا و نسیان باشد و از سوى دیگر، نیازمند حكومتى دینى و حاكمى عالم و عادل، ‏براى تحقق و اجراى آن قانون كامل است.
حیات انسانى در بعد فردى و اجتماعى‏اش، بدون جمع این دو عامل متحقق نمى‏شود و فقدان آن دو، در بعد اجتماعى، سبب هرج و مرج و فساد و تباهى جامعه مى‏گردد، كه هیچ انسان خردمندى خواستار آن نیست.
اكنون سخن در این است كه در عصر غیبت ولى عصر(عجل الله تعالى فرجه الشریف) نیز انسان و جامعه انسانى، نیازمند اجراى آن قانون جاوید است؛ زیرا بدون اجراى قانون الهى، همان مشكل و محذور بى‏نظمى و هرج و مرج، و برده‏ گیرى و ظلم و ستم و فساد و تباهى انسان‏ها پیش خواهد آمد و بى‏شك، خداى سبحان در عصر غیبت امام زمان(عج)، انسان و جامعه را به حال خود رها نساخته و براى هدایت انسان‏ها، ولایت جامعه بشرى را به دست كسی یا كسانى سپرده است. این همان ولایت فقیه است.
2- دلیل مركب از عقل و نقل:
در تبیین دلیل تلفیقى از عقل و نقل بر اثبات زعامت فقیه عادل در عصر غیبت، چنین مى‏توان گفت كه صلاحیت دین اسلام براى بقاء و دوام تا قیامت، یك مطلب قطعى و روشن است و هیچ گاه بطلان و ضعف و كاستى در آن راه نخواهد داشت: «لا یاتیه الباطل من بین یدیه و لا من خلفه‏» (سوره فصلت، آیه 42) و تعطیل نمودن اسلام در عصر غیبت و عدم اجراى احكام و حدود آن، سد از سبیل خدا و مخالف با ابدیت اسلام در همه شؤون عقاید و اخلاق و اعمال است؛ و از این دو جهت، هرگز نمى‏توان در دوران غیبت، كه ممكن است ـ معاذالله ـ به هزاران سال بینجامد، بخش مهم احكام اسلامى را به دست نسیان سپرد و حكم جاهلیت را به دست زمامداران خودسر اجرا كرد و نمى‏توان به بهانه این كه حرمان جامعه از بركات ظهور آن حضرت(علیه‏السلام)، نتیجه تبهكارى و بى‏لیاقتى خود مردم است، زعامت دینى زمان غیبت را نفى نمود و حدود الهى را تعطیل كرد.
تاسیس نظام اسلامى و اجراى احكام و حدود آن و دفاع از كیان دین و حراست از آن در برابر مهاجمان، چیزى نیست كه در مطلوبیت و ضرورت آن بتوان تردید نمود و اگر چه جامعه اسلامى از درك حضور و شهود آن حضرت محروم است، ولى هتك نوامیس الهى و مردمى، و ضلالت و گمراهى مردم و تعطیل اسلام، هیچ گاه مورد رضایت‏خداوند نیست و به همین دلیل، انجام این وظایف بر عهده نمایندگان خاص و عام حضرت ولى عصر(علیه‏السلام) است.
بررسى احكام سیاسى‏اجتماعى اسلام، گویاى این مطلب است كه بدون زعامت فقیه جامع‏الشرایط، تحقق این احكام امكان‏پذیر نیست و عقل با نظر نمودن به این موارد، حكم مى‏كند كه خداوند یقینا اسلام و مسلمانان را در عصر غیبت‏ بى‏سرپرست رها نكرده و براى آنان، والیان جانشین معصوم تعیین فرموده است. در عصر غیبت، مجتهدان جامع‏الشرایط احكام فردى و عبادى مسلمین را در كمال دقت استنباط نموده، به آن عمل مى‏كنند و به دیگران نیز اعلام مى‏نمایند و احكام سیاسى و مسائل اجتماعى اسلام را نخست از منابع دین استخراج كرده، در نهایت تامل و ظرافت، در جامعه اسلامى به اجرا درمى‏آورند.
اكنون نمودارى از احكام سیاسى‏اجتماعى اسلام ارائه مى‏گردد.
احكام سیاسى - اجتماعى اسلام
یكم: حج،
دوم: حدود و تعزیرات الهى،
سوم: اموال؛اموال عمومى‏» كه به سبب جهاد به اذن امام یا وقف عام و مانند آن، ملك توده مردم مى‏گردد.
اموال دولتى‏» كه «انفال‏» نام دارد و مخصوص امام مى‏باشد; مانند زمین‏هاى موات و....
اموال دولت اسلامى‏» كه به نام سهم مبارك امام است و مخصوص شخصیت‏حقوقى امام و جهت امامت مى‏باشد.
قسمت مهم مسائل مالى در اسلام، به انفال برمى‏گردد; زیرا اراضى موات و ملحق به آن و همچنین سلسله جبال و محتویات آنها و معادن عظیم مانند نفت، گاز، طلا، و دریاها و منافع و كرانه‏هاى آنها و...، تولیت دریافت زكات و صرف آن در موارد خاص نیز بالاصاله از اختیارات معصوم(علیه‏السلام) است كه در عصر غیبت، بالنیابه، بر عهده فقیه جامع‏الشرایط مى‏باشد.
چهارم: دفاع و همچنین جهاد كه آن نیز نوعى دفاع از فطرت توحیدى است.
جهاد و ملحقات آن از قبیل تنظیم روابط خارجى با صاحبان ادیان و نیز با ملحدان، از لحاظ جزیه و غیر آن، و از جهت اعلان جنگ یا صلح، و از لحاظ اداره امور اسراء جنگى و حفظ و صرف و هزینه غنائم جنگى و مانند آن، از احكام قطعى اسلام است و بدون سرپرست جامع‏الشرایط ممكن نیست.
پنجم: حجر و تفلیس،
ششم: نظام قضاء و قضاوت..
دانشمندان اسلامی كه اصل قضاء را در عصر غیبت ولى عصر(عجل الله تعالى فرجه الشریف) پذیرفته‏اند، پاره‏اى از لوازم آن را نیز قبول كرده‏اند. لیكن اگر به خوبى بررسى شود، لوازم قضاء، همه شؤون كشور را در بر می گیرد. زیرا مشاجرات قضایى، گاهى میان اشخاص حقیقى صورت مى‏گیرد و زمانى بین شخصیت‏هاى حقوقى، كه در صورت دوم، فصل خصومت آنان، بدون حكومت ممكن نیست. بنابراین، لازمه عقلى قضاء، حكومت است و فتواى عقل و شرع بر این است كه غیر از اسلام‏شناس متخصص وارسته، كسى شایسته این مقام نیست.
خلاصه آنچه كه در این صنف دوم از استدلال بر ولایت كه تلفیقى از عقل‏ و نقل است مى‏توان گفت، آن است كه بررسى دقیق احكام اسلام، اعم از بخش‏هاى عبادى و اقتصادى و اجتماعى و نظامى و سیاسى و حقوق‏ بین‏الملل، شاهد گویاى آن است كه اسلام در همه بخش‏هاى یادشده یك سلسله دستورهاى عمومى و اجتماعى دارد كه عمل به آن بدون هماهنگى امت اسلامى میسور نیست؛ نظیر نماز جمعه و عیدین و مانند تنظیم صحیح‏اقتصاد: «كى لا یكون دولة بین الاغنیاء منكم‏» (سوره حشر، آیه 7.) و تصحیح روابط داخلى و خارجى.
این احكام و دستورها، براى آن است كه نظامى بر اساس عدل استوار گردد و هر گونه سلطه‏گرى یا سلطه‏پذیرى برطرف شود و افراد انسان، به سعادت و كمال شایسته خویش رسند.
استنباط عقل از این مجموعه آن است كه مسؤول و زعیم آن، ضرورتا باید اسلام‏شناس متخصص پارسا باشد، كه همان فقیه جامع‏الشرایط است.
این مطالب عمدتا از كتاب "وحی و رهبری" تألیف آیت الله جوادی عاملی گرفته شده است.
برای تحقیق و مطالعه در مورد حكومت اسلامی و ولایت فقیه می توان از كتب ذیل بهره جست:
الف) : 1-البیع ،امام خمینی (ه)2-ولایت فقیه، امام خمینی (ه)3-دراسات فی ولایه الفقیه، آیت الله منتظری 4-ولایت فقیه، آیت الله معرفت 5-وحی و رهبری، آیت الله جوادی عاملی 6-دین ودولت دراندیشه اسلامی، محمد سروش 7-انوار الفقاهه، آیت الله مكارم شیرازی 8-حاكمیت دراسلام، سید محمد مهدی خلخالی 9-نظریه های دولت درفقه شیعه، محسن كدیور 10-حكومت ولایی، محسن كدیور 11-فراتر از فتوا شمس الله صفر لكی 12-مجله كتاب نقد،ج 7،8،9،10. 13- مجله فقه، كتاب اول، ج 1،3،4،5،6،9،21،22،23،24،25،26. 14- مجله نقد ونظر ج 12.
15-مجله حكومت اسلامی، ج 21،9.
16-مجله حوزه، ج 56،57،85،86.
17-مجله اندیشه سیاسی اسیلام ج 7 .
18-ولایت فقیه، آیت الله جوادی املی .
19-ولایت فقیه، آیت الله مصباح یزدی .
20-ولایت فقیه، حبیب الله طاهری.
ب): 1- كتاب ولایت فقیه؛
http://www.hawzah.net/Per/E/VeDefa.asp?URL=Start/VeStart.htm
2- پیشینه نظریه ولایت فقیه ، دبیرخانه مجلس خبرگان؛
http://www.nezam.org/persian/books/pishinehe_nazariyaye_welayate_faqih/index.htm

3- ولایت فقیه از دیدگاه شیخ انصارى و آیه الله خویى؛
http://www.marashilibrary.com/ViewBookResearchIndex.asp?kelid=36&PPageNo=19&PMove=NoChange&SField=عنوان&OField=عنوان&SearchWord=&RecNo=20
4- ولایت فقیهان و عدالت ، آیت اللّه جوادى آملى ؛
http://www.al-shia.com/html/far/books/rooz/velayat/index.htm
5- ولایت فقیه در حكومت اسلام ( 1 )
http://www.marashilibrary.com/ViewBookResearchIndex.asp?kelid=121&PPageNo=19&PMove=NoChange&SField=عنوان&OField=عنوان&SearchWord=&RecNo=20
6- ولایت فقیه در حكومت اسلام ( 2 )
http://www.marashilibrary.com/ViewBookResearchIndex.asp?kelid=122&PPageNo=19&PMove=NoChange&SField=عنوان&OField=عنوان&SearchWord=&RecNo=20
7- ولایت فقیه در حكومت اسلام ( 3 )
http://www.marashilibrary.com/ViewBookResearchIndex.asp?kelid=123&PPageNo=19&PMove=NoChange&SField=عنوان&OField=عنوان&SearchWord=&RecNo=20
8- ولایت فقیه در حكومت اسلام ( 4 )
http://www.marashilibrary.com/ViewBookResearchIndex.asp?kelid=124&PPageNo=19&PMove=NoChange&SField=عنوان&OField=عنوان&SearchWord=&RecNo=20
9- مجموعه پرسش وو پاسخ پیرامون ولایت فقیه.
http://old.tebyan.net/QAndA/Qamain.asp?URL=qa/html/qa/index.html
10- سوال شماره 3735 ،از مجموعه سوالات مذهبی تبیان.
http://old.tebyan.net/subscribe/advise/AdviseRelA.asp

موفق و موید باشید.