پرسش

با عرض سلام خدمت مشاوران محترم تبیان
سئوالی راجع به آیه شریفه "......لا تقنطوا من رحمه الله ان الله یغفر الذنوب جمیعا " داشتم و آن
این كه در ظاهر آیه با بخشش گناهانی كه مربوط به حق الناس هستند تناقض وجود دارد و همچنین است روایاتی مربوط به برات آزادی از آتش بعد از ماه مبارك رمضان فی المثل برای افرادی كه آبروئی از كسی ریخته باشند.

پاسخ

با عرض سلام و تحیت.
دوست محترم!
وقتی خدای حكیم می فرماید: "از رحمت من مأیوس نشوید"، یا این كه می فرماید: "خداوند همه گناهان را می بخشد"، به این معنا نیست كه دیگر مسئولیتی متوجه انسان نیست، و مثلا حق الناس بدون رضایت طرف مقابل بخشیده می شود؛ بلكه به این معنا هست كه در همان حوزه حق الناس هم این خداوند است كه بخشنده و محو كننده گناه است، نه كسی دیگر، و اگر شما به مسئولیت خود عمل كنید، خدا از غفران خود دریغ ندارد.
توضیح آن كه گناه اثری بر باطن و قلب آدمی می گذارد كه اگر چه اعتباری و تشریفاتی نیست، ولی توبه واقعی ـ كه خود توفیق و رحمتی از جانب خدا است ـ زمینه ای مهیا می كند تا عنایت الهی، طهارت را به جان انسان گناهكار بازگرداند.
با توجه به این مطلب، وقتی می فرماید خداوند همه گناهان را می بخشد، یعنی در قسمت حق الناس هم بخشنده خداست گر چه باید راه خاصی را برای كسب این فیض طی كرد كه همان كسب رضایت از طرف مقابل است.
به دیگر سخن، در حقوق الله خداوند حال ندامت و توبه و سپس توفیق تدارك و جبران می دهد، و با آمدن این مقدمات خود به بنده رو كرده گناهان او رامی آمرزد و محو می نماید، و بلكه به نص قرآن آن ها را تبدیل به حسنات می نماید. «فأولئك یبدل الله سیّئاتهم حسنات»(فرقان/70)
در حقوق الناس نیز حال ندامت و توبه ـ كه اولین شرط حركت است ـ از سوی خدا می باشد. توفیق جبران و كسب رضایت طرف یا تفریغ ذمه خویش هم از جانب خدا است. اگر كسی از این دو عنایت خدا مدد گرفت، و پی رضایت صاحب حق رفت، و یا اگر واقعاً مقدور نبود و راه شرعی خاص آن را كه موجب فراغت ذمه اش می شود طی كرد، البته باز مستعد شده كه خداوند به دست قدرت خویش اثر آن آلودگی را از او بردارد.
پس در همه گناهان، خداوند بخشنده است نه غیر؛ و همه را هم می تواند ببخشد، بی كم و كاست؛ لكن شرائط توبه و درك این فیض بخشش؛ در حقوق الناس و حقوق الله متفاوت است.
با التماس دعا.
مشاوره مذهبی ـ قم.