پرسش

با سلام.
با تشكر فراوان از ارسال پاسخهای قبلی.
لطفا، نظر چند نفر از مراجع عظام درباه موضوع ذیل را مرقوم بفرمایید:
در رابطه با رهن منزل مرسوم است، پولی را پیش می گیرند و بابت اجاره مبلغ كمتری دریافت می كنند. آیا صحیح است؟ و در صورت اشكال راه صحیح آن چیست؟
با تشكر مجدد از بخش پاسخ به سوالات شرعی.

پاسخ

با عرض سلام و تحیت.
دوست محترم!
فتوای مراجع معظم تقلید در ارتباط با رهن اختلافی با هم ندارد. با این وجود ما عین عبارت این بزرگان را می آوریم.
حضرت آیه الله تبریزی: اگر مبلغی قرض دهد به شرط این كه مالك مال الاجاره را كمتر بگیرد، قرض ربوی می شود و اجاره باطل است؛ اما اگر صاحب ملك به مبلغ معینی ملك را اجاره دهد و یا مستاجر شرط كند كه مبلغی را در مدت اجاره به او قرض دهد مانعی ندارد.
حضرت آیه الله صافی گلپایگانی: چنانچه موجر خانه خود را به مبلغ معینی اجاره دهد و در ضمن و اجاره با مستاجر شرط كند كه مستاجر مبلغی به عنوان قرض الحسنه به او بدهد اشكال ندارد.
حضرت آیه الله مكارم شیرازی: در میان بعضی از مردم معمول است كه نخست وامی به صاحب خانه می دهند و خانه را به عنوان رهن می گیرند و در ضمن شرط می كنند كه حق سكونتی در آن خانه را داشته باشد یا مال الاجاره كمی بدهد؛ این كار ربا و حرام است. راه صحیح این است كه نخست خانه را اجاره كند(هر چند به مبلغ كمی باشد) و در ضمن عقد اجاره شرط كند وامی به فلان مبلغ از سوی مستاجر به مالك داده شود و خانه در مقابل آن رهن باشد. در این صورت ربا نیست و حلال است.
حضرت آیه الله سیستانی: اگر قرض به شرط اجاره باشد جایز نیست. و اگر به عكس باشد به احتیاط واجب جایز نیست. و راه صحیح آن بیع با شرط است. یعنی این كه صاحب خانه قسمتی از خانه را به شخص بفروشد به همان قیمت كه پول پیش می گیرد و مابقی آن اجاره بدهد و شرط كند كه اگر تا سر سال مثلا پول را(همان پول پیش را) به او پس داد قسمت فروخته شده را پس بگیرد.
حضرت آیت الله خامنه ای: موجر اگر در ضمن عقد اجاره شرط قرض كند اشكال ندارد و اجاره صحیح و شرط نافذ است و در غیر این صورت جایز نیست.
حضرت آیه الله فاضل لنكرانی: اگر در ضمن عقد اجاره شرط شود كه مبلغی به صاحب خانه قرض یا ودیعه داده شود، اشكال ندارد هر چند وجه اجاره از این جهت كم شود. ولی اگر پول را قرض دهد به شرطی كه مقدار اجاره را كم كند یعنی شرط اجاره كمتر در ضمن قرض باشد، ربا و باطل است.
موفق باشید.
مشاوره مذهبی ـ قم.