پرسش

باسلام لطف بفرمائیدكه ازچه راهی به صحیح ترین مطلب تاریخی دست یافت مثلا همانطوركه میدانید عده ای مرقد خانم زینب را در مصر عده ای در مدینه وعده ای در سوریه میدانند به نظر شما راه دست یافتن صحیح به مطالب موجود چیست؟

پاسخ

با عرض سلام و تحیت.
دوست محترم!
اولا، باید اعتراف كرد كه برای بسیاری از مسائل تاریخی نمی توان به نتیجه قاطعی دست یافت. موردی كه شما ذكر كرده اید شاید از این گروه مسائل باشد. در این مورد ظاهرا قرینه ای بیش از آن چه مورخین گفته اند، نتوان بدست آورد، و خود مورخین این قرائن را كافی برای اظهار نظر قطعی نمی دانند. به نظر ما در چنین مواردی، اعتماد به سیره عملی علمای اسلامی شاید به احتیاط نزدیكتر باشد. به خصوص كه در زیارت بزرگان قسمت مهم كار تعظیم شعائر الله است، والا برای روح باعظمت حضرت زینب ـ سلام الله علیها ـ فرق نمی كند كه ما از راه دور او را زیارت كنیم و به او متوسل شویم یا نزدیك؛ در هر حال سلام ما را می شنود و لبیك می گوید.
و ثانیا، اساسا برای تحقیقات تاریخی ـ به شكل میدانی به عنوان تحقیقی مستقل و نو ـ راهی جز تجمیع قرائن نیست. می بایست تاریخ و جغرافی را با صبر و حوصله بازبینی كرد، و یك یك احتمالات را مورد بررسی و كاوش قرار داد. نمی توان در این میدان راه مشخص و آسفالتی برای كاوش انتظار داشت. این خصیصه علوم انسانی است؛ و به همین خاطر در علوم انسانی جز با علاقه و عشق شخصی و وقف خود در راه علم معمولا نتیجه ای بدست نمی آید؛ به خصوص كه نتیجه كار هم معلوم نیست، و ممكن است به هیچ نینجامد!
به هر شكل برای امثال نگارنده كه دستی در تاریخ ندارد، در این اختلافات رجوع به محققان تاریخ و عمل به سیره عملی علما راه حل نهایی است. به علاوه این كه در اغلب موارد اختلاف های تاریخی، یك قول مشهور، و قولهای دیگر شاذ و نادر است؛ و شرط عقل آن است كه وقتی خودمان نمی توانیم با كاوش اجتهادی قول صحیح تر را بیابیم به قول مشهور توجه كنیم. برای نمونه در مثال شما قول مشهور بر دفن حضرت زینب(س) در سوریه است، و بقیه قول ها به این اندازه بین مورخان و محققان شهرت ندارد.
با التماس دعا.
مشاوره مذهبی ـ قم.