پرسش

شان نزول سوره حجرات چیست

پاسخ

برای آیات این سوره به طور تك تك و جمعی شأن نزول های گوناگونی نقل شده است. برای نمونه شأن نزولهایی را كه برای آیات اول و دوم این سوره گفته اند، می آوریم.
از جمله شأن نزولهائى كه براى آیه نخست ذكر كرده اند این است كه پیامبر (صلى اللّه علیه و آله و سلم) به هنگام حركت به سوى "خیبر" مى خواستند شخص خاصى را بجاى خود در "مدینه" نصب كند. عمر شخص دیگرى را پیشنهاد كرد. آیه فوق نازل شد و دستور داد بر خدا و پیامبر پیشى مگیرید.
بعضى دیگر گفته اند: جمعى از مسلمانان گاه گاه مى گفتند اگر چنین مطلبى در باره ما نازل مى شد بهتر بود. آیه فوق نازل گشت و گفت: بر خدا و پیامبرش پیشى مگیرید.
بعضى دیگر گفته اند: آیه اشاره به اعمال بعضى از مسلمانهاست كه پاره اى از مراسم عبادات خود را پیش از موقع انجام دادند و آیه فوق نازل شد و آنها را از اینگونه كارها نهى كرد.
و اما در مورد آیه دوم گفته اند: گروهى از طایفه بنى تمیم و اشراف آنها وارد مدینه شدند هنگامى كه داخل مسجد پیامبر (صلى اللّه علیه و آله) گشتند، صدا را بلند كرده، از پشت حجره هائى كه منزلگاه پیامبر (ص) بود فریاد زدند: "یا محمد! أخرج الینا" یعنی اى محمد! بیرون بیا.
این سر و صداها و تعبیرات غیر مؤ دبانه پیامبر (ص) را ناراحت ساخت. هنگامى كه بیرون آمد گفتند آمده ایم تا با تو مفاخره كنیم! اجازه ده تا شاعر و خطیب ما افتخارات قبیله بنى تمیم را بازگو كند. پیامبر اجازه داد.
نخست خطیب آنها برخاست و از فضائل خیالى طائفه "بنى تمیم" مطالب بسیارى گفت.
پیامبر (ص) به "ثابت بن قیس" فرمودند: پاسخ آنها را بده. او برخاست خطبه بلیغى در جواب آنها ایراد كرد، بطورى كه خطبه آنها را از اثر انداخت.
سپس شاعر آنها برخاست و اشعارى در مدح این قبیله گفت كه حسان بن ثابت شاعر معروف مسلمان پاسخ كافى به او داد.
در این هنگام یكى از اشراف آن قبیله بنام "اقرع" گفت : این مرد خطیبش از خطیب ما تواناتر، و شاعرش از شاعر ما لایقتر است، و آهنگ صداى آنها نیز از ما برتر مى باشد.
در این موقع پیامبر (ص) براى جلب قلب آنها دستور داد هدایاى خوبى به آنها دادند. آنها تحت تاثیر مجموع این مسائل واقع شدند و به نبوت پیامبر اعتراف كردند.
شان نزول دیگرى نیز ذكر كرده اند كه هم مربوط به آیه اول، و هم آیات بعد است. و آن اینكه در سال نهم هجرت كه "عام الوفود" بود [سالى كه هیئتهاى گوناگونى از قبائل براى عرض اسلام یا عهد و قرار داد خدمت پیامبر (ص) آمدند].
هنگامى كه نمایندگان قبیله "بنى تمیم" خدمت پیامبر (ص) رسیدند، ابوبكر به پیامبر (ص) پیشنهاد كرد كه "قعقاع" (یكى از اشراف قبیله بنی تمیم) امیر آنها گردد، و عمر پیشنهاد كرد، "اقرع بن حابس" (فرد دیگرى از آن قبیله) امیر شود. در اینجا ابوبكر به عمر گفت : مى خواستى با من مخالفت كنى؟ عمر گفت: من هرگز قصد مخالفت نداشتم. در این موقع سر و صداى هر دو در محضر پیامبر (ص) بلند شد، كه آیات اول و دوم سوره حجرات نازل گشت. یعنى نه در كارها بر پیامبر (صلى اللّه علیه و آله) پیشى گیرید، و نه در كنار خانه پیامبر (صلى اللّه علیه و آله) سر و صدا راه بیندازید.
برای آیات بعدی این سوره مباركه نیز شان نزولهای دیگری ذكر شده كه برای اطلاع به كتاب تفسیر نمونه جلد 22 سوره حجرات یا به آدرس اینترنتی: http://www.makaremshirazi.org/books/persian/tafsir/j22/10670007.htm#link53 مراجعه نمایید.
موفق و موید باشید.
موفق و موید باشید.