پرسش

تفاوت رسول و نبی در چیست؟
ترك اولی یعنی چه؟

پاسخ

دوست عزیز!
1) به نظر محققان از مفسرین بین دو مفهوم نبوت و رسالت فرق هست و اینها دو مفهوم متفاوتند.
"رسول" یعنی پیك، قاصد و كسی كه واسطه است و چیزی را از كسی به دیگری می رساند. ولی "نبی" یعنی كسی كه خبرهای مهم و غیبی دارد ـ خواه مأمور به ابلاغ آن به دیگران باشد یا نه. پس همانطور كه می بینید، این دو مفهوم با هم فرق دارند.
اما به لحاظ مصداق، یكی اخص از دیگری است، یعنی رسالت مستلزم نبوت نیز هست.(ر.ك. به معارف قرآن، مصباح یزدی، ج5، ص17ـ15)
بنابراین به كسی كه پیام مخصوصی را از طرف خداوند برای سایرین دارد، "رسول" می گویند و كسی كه تنها به او وحی می شود و بالطبع مظهر اطاعت الهی است و مردم را به بندگی دعوت می كند، "نبی" است.(ر.ك. به همان)
2) مرحوم علامه طباطبائی در تفسیر "المیزان" می گوید:
ذنب و گناه سه گونه تصور می شود:
یكی معصیت و تخلف از قانونی كه وضع شده و مخالفتش حرام است.
دیگری ذنب اخلاقی، و آن این است كه انسان عملی را مرتكب شود كه با مكارم اخلاقی منافات داشته باشد، هر چند از نظر شرعی حرام نباشد؛ یعنی عملی كه آثار وضعی نامطلوبی در روح باقی بگذرد، ولی به خودی خود ـ و بدون توجه به آثار آن ـ معصیت خدا نباشد.
بالاتر از این، ذنبی است در مقام محبت، كه تخلف از قانون نیست و موجب رذیلت اخلاقی هم نمی شود، ولی مقضای مقام محبت تام نیست.
مقام محبت آداب خاصی وجود دارد كه حسابش با قانون و اخلاقیات جداست. اولیای خدا به واسطه اینكه در یك مقام رفیعی از محبت الهی هستند، باید تمام توجهشان به معبودشان باشد؛ از این جهت، اگر توجهی به غیر محبوب پیدا كنند آن را برای خود گناه تلقی می كنند، و در مقام استغفار از آن گناه بر می آیند.
بنابراین نسبت ذنب و استغفار به پیامبر(ص) به حسب مقام محبت است، و با همین بیان توجیه می شود.
مطالبی هم كه در مناجاتها و دعاهای ائمه (ع) وارد شده است كه گاه برای خودشان بالاترین گناه را قائلند، با همین پاسخ تفسیر می شود؛ یعنی آنها به حسب مقام محبت، خود را گناهكار میدانند.
حاصل بیان آن كه ذنب به معنای محرم شرعی نیست؛ و به موجب ادله قاطع عصمت، اگر ذنبی به انبیا و اولیا نسبت داده می شود، مراد محرم شرعی، و حتی محرم اخلاقی نیست، بلكه "ترك اولی" به تفسیری است كه گذشت.
(ر.ك. به كتاب "راه و راهنماشناسی"، از استاد محمد تقی مصباح یزدی، ص80 و 175)
پیروز باشید.
مشاوره مذهبی _ قم.