پرسش

وظیفه ما در مورد منكراتی كه در جامعه اتفاق
می افتد چیست؟
لطفآ در مورد چگونگی برخورد ما با افرادی كه علنآ در جامعه به فساد می پردازند توضیح دهید.

پاسخ

با عرض سلام و تحیت.
دوست محترم!
درباره منكرات در حوزه عمومی جامعه دو وظیفه وجود دارد كه دو گروه هم عهده دار آن هستند. یكی جلوگیری عملی از اشاعه منكرات در ملأ عام و حوزه عمومی است كه به لحاظ فقهی بر عهده "محتسب" یا كارگزاران نظم و انتظام حكومتی است. و دیگری هدایت اخلاقی جامعه با اشاره و زبان، كه به عهده همه مردم است.
به عبارت دیگر تذكر زبانی و نشان دادن انزجار قلبی از گناه و كارهای زشت، وظیفه عمومی و همگانی است، و به شرط احتمال تاثیر، بر همه مردم واجب است.
حتما بلافاصله به ذهنتان می آید كه گفتن یك نفر، دو نفر قطعاً تاثیر ندارد! گرچه ظاهراً در برخی موارد چنین است، اما اولا عمومیت ندارد؛ و ثانیا، سخن اگر از جان برآید و با روش منطقی و آرام همراه شود، ولو به طور غیر مستقیم اثر خود را دارد، ولو به طور ظاهر و فوری چیزی نبینیم.
با زبان خوش انسانهای زیادی را می توان قانع كرد تا ترك منكر كنند؛ ولو پس از آن كه كمی در باره سخن شما در خلوتش فكر كند.
به گمان ما یكی از معروفهایی كه زمین مانده است همین نهی از منكر است. فرهنگ غرب با عناوین مختلف این وظیفه انسانی و اسلامی را تخطئه می كند؛ و این متأسفانه در جامعه ما هم رواج یافته است.
بسیاری از آنانی كه نمازمی خوانند و روزه می گیرند و حج بجامی آورند و... از این فریضه غافل هستند؛ حال آن كه اگر همه متدیّنان جامعه ـ كه غالب مردم را هم تشكیل می دهند ـ با زبان خود امر به نیكی ها و نهی از بدی ها می كردند، قطعاً گناهان كمتری در جامعه ما واقع می شد.
از این رو برای كسانی چون شما كه خواهان عمل به تكالیف خویش هستید لازم است در عین نهی از منكری كه خود با آرامش و لسان نرم و لیّن خود انجام می دهید، متدینانی را هم كه ترك این فریضه كرده اند را امر به معروف كنید، تا روز به روز بر عده آمران به معروف و ناهیان از منكر افزوده شود.
در آخر توجه شما را به یك نكته مهم جلب می كنیم.
در امر به معروف و نهی از منكر توجه به دو مفهوم "معروف" و "منكر" ما را در شناخت ماهیت این دو وظیفه الهی راهنمایی می كند.
معروف عملی است كه خوبی آن برای همه معلوم است؛ و منكر عملی است كه زشتی آن آشكار است. از طرف دیگر باید دانست در بحرانهای فرهنگی گاه بسیاری از اعمال زشت سابق قبح خود را از دست می دهند، و یا كارهای نیك حسن و زیبایی خود را از دست می دهند. در مواجهه با كسی كه بحران زده است، اول باید این بحران را زدود و پس از آگاهی دادن به او از او انتظار داشت. وظیفه ما در مقابل چنین كسی امر به معروف و نهی از منكر نیست، بلكه ارشاد جاهل است. و البته آن هم از واجبات اسلامی است كه شاید از وظیفه امر به معروف و نهی از منكر هم مظلوم تر واقع شده است.
حال كه این وظیفه مهم، در كنار دو وظیفه امر به معروف و نهی از منكر، واجب است باید دانست كه جوانان ما در بسیاری از كوتاهی های خود مشمول مشكل جهل و ناآگاهی، و به تعبیر بهتر بحران زدگی هستند؛ و لذا باید ارشاد شوند. نحوه ارشاد یك جوان ناآگاه با نهی از منكر یك مجرم متفاوت است؛ و این نكته بسیار با اهمیتی است.
خداوند همه ما را از دعوت كنندگان به دین خدا و آمران به معروف و ناهیان از منكر قرار دهد.
با التماس دعا.
مشاوره مذهبی ـ قم.