پرسش

1_سیدبودن امام حسن علیه السلام وامام حسین علیه السلام از بدرشان (حضرت علی علیه السلام )یا مادرشان (حضرت فاطمه سلام الله علیها)به ارث برده اند؟ اگر از مادر به ارث برده اند بس چرا در مردمان امروزی سید بودن را از بدر به ارث می برند! وایا كسی كه مادرش سیده باشد وبدرش سید نباشد فرزندان انها سید هستند یا خیر؟
2_ایا حضرت ابولفضل العباس (علیه السلام) سید بودند یا خیر؟

پاسخ

با عرض سلام و تحیت.
دوست محترم!
در سنت اسلامی سید كسی است كه نسبش به هاشم جد پیامبر برسد. بنابراین سیادت همه سادات می تواند از جانب پدر انتقال یافته باشد. سیادت حضرات امام حسن و حسین هم از جانب امیر المؤمنین می باشد.
با این وجود در روایت آمده است كه سیادت امامان(ع) هم از جانب امام علی(ع) است كه ملقب به "سید الأوصیاء" هستند، و هم از ناحیه مادر بزرگوارشان حضرت فاطمه زهرا(س) است كه ملقب به "سیدة نساءالعالمین" می باشند.(كنزالعمال، متقی هندی، ج12، ص96 ـ به نقل از پاسخ و پرسش ها، مؤسسه پژوهشی مذاهب اسلامی) این به جهت احترامی است كه به حضرت فاطمه زهرا گذارده اند.
شاید این نشان دهد كه شرف سیادت می تواند از جانب مادر هم منتقل شود؛ كما این كه نسب حضرت عیسی از جانب مادر به عمران رسیده است.
با این وجود به موجب روایات اهل بیت احكام فقهی خاص سادات ـ مثل پرداخت خمس و ... ـ تنها بر آنهایی جاری می شود كه از جانب پدر به جناب هاشم(ع) برسد. اما لازم به ذكر است كه فقط از باب احكام فقهی آنان سید نیستند والّا در مقام و ارزش، آنان نیز متصل به خاندان جلیله سادات می باشند، و حفظ شأن و احترام آنان نیز شایسته است.
امامان ما ـ علیهم السلام ـ و همچنین حضرت اباالفضل(ع) كه فرزند امام علی(ع) می باشند نیز از سلسله جلیله سادات هستند.
البته برخی نیز قائل شده اند كه سیادت از زمان حضرت ابراهیم(ع) آغاز شده، و دلیل آن را این آیه شریفه می دانند: «إنّی جاعلك للناس إماما» یعنی من تو را به عنوان امام و پیشوای مردم انتخاب كردم.(بقره/124)
این گروه، حضرت رسول(ص) و امام علی(ع) و اولاد آنان را از سادات می دانند چون نسل آن ها به حضرت ابراهیم(ع) برمی گردد.
این دیدگاهی است كه شاذ است و بزرگان بدان قائل نشده اند، و البته بنا به این دیدگاه هم در جواب سؤال شما فرقی ایجاد نمی شود.
برای مطالعه بیشتر می توانید به كتاب "پاسخ به پرسش های مذهبی"، نوشته آیت الله مكارم شیرازی و آیت الله سبحانی، و همچنین كتاب "پاسخ به پرسش ها"، از مؤسسه پژوهشی مذاهب اسلامی مراجعه نمایید.
پیروز باشید.
مشاوره مذهبی ـ قم.