پرسش

نظر به این كه طواف مقدم بر سعی صفا ومروه می باشد وشرایط آن نیز سخت تر است چرا ذات اقدس اله سعی صفاومروه را جزء شعائر اسلام درقرآن مجید بیان كرده

پاسخ

با عرض سلام و تحیت.
دوست محترم!
خداوند متعال در مورد سعی بین صفا و مروه می فرماید: «إنّ الصفا و المروة من شعائر الله فمن حج البیت أو اعتمر فلاجناح علیه أن یطوف بهما...» یعنی صفا و مروه از شعائر الهی است؛ بنابراین كسی كه حج خانه خدا و یا عمره انجام می دهد، مانعی ندارد بر آن دو طواف كند.(بقره/158)
در این آیه شریفه، سعی بین صفا و مروه از جمله شعائر و نشانه های الهی بیان شده است، ولی باید توجه داشت كه این به آن معنا نیست كه پس دیگر موارد و دستورات الهی از جمله شعائر خداوند نیستند، و فقط سعی بین صفا و مروه از شعائر الهی می باشند؛ به بیان دیگر، اثبات شئ نفی ماعدا نمی كند.
به عبارت جامع می توان گفت: همه احكام اجتماعی الهی از جمله شعائر و نشانه های خداوند هستند، و تعبیر "شعائر الهی" بر همه آن ها صادق است. «و من یعظم شعائر الله فإنّها من تقوی القلوب» یعنی هر كس شعائر الهی را بزرگ دارد و به نشانه های آئین خدا احترام بگذارد، این از تقوای دلها است.(حج/32) همچنین آیه 2 سوره "مائده" نیز شعائر الهی را به طور عام آورده است.
بنابراین تعبیر شعائر الهی از نظری لغوی و شرعی معنای عامی دارد، اگرچه قدر متیقّن از شعائر الهی مناسك و اعمال حج است؛ و البته همه اعمال حج، و نه فقط سعی بین صفا و مروه.
با این وجود، می توان گفت آنچه كه در آیه شریفه در مورد صفا و مروه آمده است برای آگاهی مسلمانان و تذكر به آنان نسبت به سعی بین صفا و مروه است؛ علت این تأكید آن است كه مشركان بر روی كوه صفا، بتی به نام "اساف"، و بر روی كوه مروه، بتی به نام "نائله" گذاشته بودند و در هنگام اعمال حج و سعی بین صفا و مروه از این دو كوه بالا می رفتند و دست بر آن بت ها می كشیدند؛ و لذا مسلمانان به خاطر این موضوع از سعی میان صفا و مروه كراهت داشتند، و فكر می كردند در این شرائط سعی صفا و مروه كار صحیحی نیست.
این احساس بود تا این كه آیه فوق نازل شد و به آنان اعلام داشت كه صفا و مروه از شعائر خداوند است، و اگر مردم نادان آن را آلوده كرده اند دلیل بر این نیست كه مسلمانان سنت ابراهیمی سعی را ترك نمایند.
برای مطالعه بیشتر علاوه بر مراجعه به كتب تفسیری در ذیل آیه(بقره/158)، می توانید به تفسیر نمونه، ج1، ص536 به بعد، و ج14، ص96 مراجعه نمایید.
پیروز باشید.
مشاوره مذهبی ـ قم.