پرسش

باسلام.اثرات مال حلال وحرام در رشد وتربیت انسان ازدیدگاه قران چیست .لطف فرمایید منابعی پیرامون این موضوع معرفی نما یید یا ادرس سایت های مرتبط را با تشكر

پاسخ

با عرض سلام و تحیت.
دوست محترم!
برای پیش درآمد بحث عرض می كنیم كه تمام نیازهای طبیعی انسان ـ كه انسان ناگزیر به پاسخ دادن به آن ها می باشد ـ ممكن است از دو راه تأمین شود كه یكی حلال است و یكی حرام.
توضیح این كه مثلاًً شكم، از انسان غذای لذیذ و گوارا می خواهد؛ اما در بیرون غذای لذیذی ممكن است از مال یتیم، ربا، دزدی و... كسب شود، همانطور كه ممكن است با جدّ و تلاش و زحمت بدست آید.
كاركرد مهم دین در این باره این است كه راه حلال را بنمایاند و انسان را به آن تحریك كند. از این رو در تعالیم وحیانی راه حرام روشن شده و بسیار منع گشته است، برای نمونه به آیات ذیل توجه فرمایید:
1. «لاتأكلوا أموالكم بینكم بالباطل»(بقره/188) اموال یكدیگر را به باطل و ناحق در میان خود نخوردید.
2. «إنّ ألّذین یأكلون أموال الیتامی ظلماً إنّما یأكلون فی بطونهم ناراً»(نساء/10) كسانی كه اموال یتیمان را از روی ظلم و ستم می خورند، جز این نیست كه آتش در شكم خود می ریزند.»
3. «یا أیّها ألّذین أمنوا اتّقوا الله وذروا مابقی من الربوا...»(بقره/278) ای كسانی كه ایمان آورده اید از خدا بپرهیزید و آنچه از ربا باقی مانده را رها كنید.
و...
در مقابل تلاش برای كسب روزی حلال بسیار ستوده شده است؛ چنانچه پیامبراكرم(ص) فرموده اند: "هر كس از راه حلال برای معاش خانواده اش تلاش كند، مانند كسی است كه در را خدا جهاد كند؛ و هر كه با آبرومندی در پی حلال دنیا باشد در مرتبه شهدا خواهد بود."(راه روشن، ترجمه المحجةالبیضاء، ملامحسن فیض كاشانی، نوشته محمدرضا عطایی، ج3، ص232)
با این مقدمه، می توان نتیجه گرفت كه پیمودن راه حلال برای پاسخ به نیازهای طبیعی، رابطه مستقیم با تربیت انسانی دارد. موضوع و مورد تربیت، اصلاً و بالذات روح انسانی است، اما روح انسان این ویژگی را دارد كه در فعل و انفعالات خود نیازمند به ابزار مادی ـ كه همان جسم آدمی است ـ می باشد. اگر برای ساخت جسم و كارآمدكردن آن راه غیر حلال طی شود، كثافت آن روح را هم می گیرد. خدای متعال در قرآن می فرماید: «كلوا من الطیبات و اعملوا صالحاً»(مؤمنون/51) یعنی از غذاهای پاكیزه بخورید و عمل صالح انجام دهید. به این معنا كه پیش از آن كه عمل صالح انجام دهید از طیّبات بخورید.(ر.ك. به همان، ص231)
شاید از مقدم كردن "كلوا من الطیّبات" بر عمل صالح بتوان این نتیجه را گرفت كه انجام دادن عمل صالح وابستگی تمام به خوردن مال حلال و طیب دارد، و بدون آن عمل صالح از انسان سر نمی زند.
از این رو پیامبراكرم(ص) فرمود: "هر كس چهل روز خوراك حلال بخورد خداوند قلبش را نورانی كند و چشمه سارهای حكمت را از دل بر زبانش جاری سازد."(همان، ص233ـ232)
و همچنین فرمودند: "هر گوشتی كه از حرام بروید آتش او را سزاوارتر است."(همان، ص234)
و درباره تأثیرش بر تربیت فرزند فرمودند: "كسب حرام پیامدش در اولاد انسان آشكار می شود."(همان، ص236)
در این باره ملا محسن فیض كاشانی در كتاب شریف "المحجةالبیضاء فی تهذیب الأحیاء" یك بخشی را تحت عنوان كتاب حلال و حرام اختصاص داده اند، كه آقای محمدرضا عطایی این كتاب را با نام "راه روشن" ترجمه كرده است، و این بخش در جلد سوم، ص345ـ229 آمده است، كه إن شاءالله ملاحظه خواهید فرمود.
با التماس دعا.
مشاوره مذهبی ـ قم.