پرسش

جمله الاعماله بالنیه . حدیث یا روایت از كدام معصوم است.لطفا توضیح جامعی نسبت به تائید یا رد ان مرقوم فرمایید.

پاسخ

با عرض سلام و تحیت.
دوست محترم!
روایت "إنّما الأعمال بالنّیات" از احادیث مشهور نبوی است كه شیعه و سنی آن را نقل كرده اند.(ر.ك. به وسائل الشیعة، ج1، ص8 و صحیح البخاری، ج1، ص17)
در توضیح این روایت باید بگوییم: هر عملی دو جنبه و دو بُعد دارد و هر یك از دو جنبه آن از نظر خوبی و بدی حسابی جداگانه دارد. ممكن است یك عمل از یك بُعد نیك باشد، ولی در بُعد دیگر چهره ناپسندی داشته باشد.
این دو بُعد عبارتند از شعاع اثر و مصلحت و مفسده ای كه عمل در عالم خارج دارد، و شعاع انتساب عمل با تأثیرات روحی و انگیزه های نفسانی.
اعمال انسان از نظر اثرات خارجی در دفتر تاریخ ثبت می شود و تاریخ درباره آن قضاوت می كند؛ ولی همین اعمال از نظر انگیزه روحی و میزان این تأثیرات، در دفتر ملكوت ثبت می گردد. در این دفتر عنصری كه به عمل یك انسان بها می دهد، نیت و انگیزه و هدف اوست. از همین رو در آیات قرآن و فراوان (70 بار) عبارت "فی سبیل الله" به كار رفته است، تا هشداری باشد به انسانها، كه مواظب اعمال و نیات خود باشند.
مضمون این روایت را در بسیاری از آیات قرآنی و یا روایات دیگر مشاهده می كنیم.
از جمله در قرآن آمده است: «لیبلوكم ایكم أحسن عملاً» یعنی تا بیازماید شما را كه كدام یك از شما نیكو تر در اعمال هستید.(ملك/2)
خداوند با عبارت "أحسن عملاً" این پیام را به ما می دهد كه ملاك پذیرش اعمال، كیفیت كار است نه كمیت آن، كه اگر كمیت پسندیده بود شاید چنین می گفت: "أكثر عملاً"!
و یا در روایتی از پیامبر اكرم(ص) آمده است: "إنّما یبعث الناس علی نیاتهم" یعنی همانا مردم(روز قیامت) بر اساس نیاتشان برانگیخته می شوند.(منیةالمرید، ص133)
در مورد مبحث اخلاص و نیت در عمل، می توانید از كتاب های زیر بهره بگیرید:
1. طهارت روح، گردآوری حسین واعظی نژاد، تهران: ستاد اقامه نماز.
2. معراج السعادة، ملااحمد نراقی، تهران: دهقان.
با آرزوی توفیق.
مشاوره مذهبی ـ قم.