پرسش

عرفان عملی را چگونه باید بدست آورد؟
و از چه راهی میتوان وارد آن شد؟

پاسخ

عرفان عملی یعنی این كه انسان با عمل به وظائف خود بتواند نفس خود را به درجه ای از اعتدال و كمال برساند كه شایستگی دریافت فیوضات الهی را داشته باشد.
عرفان عملی یعنی تربیت نفس به گونه ای كه تا حد امكان روح انسان ـ تمایلات، خواستها و احساسات او ـ با روح انسانهای كامل شباهت پیدا كند.
شرط اول در این توبه از گناهان گذشته و پس از آن ترك گناه به طور كلی است.
پس از این دو شرط روح آماده می شود تا از بركات و فیوضات الهی بهره مند شود.
سخن ما ترجمان روایت "من اصبح لله اربعین صباحا یجری الله الحكمة من قلبه علی لسانه" است.
ولی كسی كه همه سعی و تلاش او بر این باشد كه گناه نكند نور هدایت در دل او می تابد و باعث ترك خطاهای دیگر، و رشد و تعالی روحی و معنوی، و انجام واجبات و وظائف دیگر او می شود.
حضرت علی(ع) می فرماید: « ما جفت الدموع الا لقسوة القلوب، و ما قست القلوب الا لكثرة الذنوب » یعنی چشم ها گرفتار خشكی نمی شوند مگر در اثر قساوت قلب، و قلب گرفتار قساوت نمی شود مگر در اثر گناه زیاد. (بحارالانوار، ج7، ص55)
انسان مشتاق سعادت باید در صورت تخلف و انجام گناه، فورا توبه نموده و از خداوند عذرخواهی كند.
این مضمون در روایات معصومین(ع) آمده كه هر گناه مانند نقطه سیاهی است كه بر روی صفحه سفید دل قرار می گیرد، و این نقطه سیاه بوسیله توبه نیز پاك می شود. اما اگر گناهان كسی زیاد شود و به دنبال آن توبه نكند، صفحه سفید دل به صفحه ای سیاه تبدیل شده و مانع رسیدن و تابیدن نور هدایت بر قلب و دل می شود.
تنها پس از پاك كردن دل از سیاهی و زنگار گناه است كه می شود آن را با فضائل اخلاقی آذین نمود.
آدمی پس از پاك كردن نفس از ناپاكی ها ـ به اصطلاح اهل عرفان، تخلیه (پاكسازی)ـ می تواند در وادی كسب فضائل اخلاقی ـ و به اصطلاح اهل عرفان، تحلیه (زینت دادن) ـ قدم بردارد.
در این مرحله باید شود تا فضائل نیكو به مرحله عمل در آید، و آنقدر ادامه یابد تا بصورت ملكه درآمده و همه اعمال و افكار انسان مزین به آن فضائل گردد.
اما این كه چگونه می توان در این راه قدم برداشت، تقوا و تقوا و تقوا و سپس راهنمایی گرفتن از علمای اخلاق، و البته پشت كار و همت بلند.
در شروع، برای آشنایی اجمالی با راه و كسب اشتیاق برای پیمودن آن، مطالعه در حالات و زندگی عرفا می تواند بسیار سودمند باشد.
پیروز باشید.