پرسش

با سلام
س1ـ فلسفه كشیدن مسح در وضو چیست باتوجه به اینكه هدف اگر پاگیزگی باشد اهل تسنن بهترازما انجام میدهند؟
س2ـ احادیث و روایات موجود را با چه دلایلی كه درقرآن نیست وكتاب كاملی بجز قرآن نیست در ان ذكر نشده است چه بسا راوی بااحتمال اینكه بعضی از جملات را فراموش كرده یاحذف كرده است؟
س3ـ چرا درقرآن به دوازده امام اشاره نشده
ولی به پیامبران زیادی اشاره كرده است ومقام پیامبران بالاست یاامامان؟چرا؟
س4 ـ هدف از آفرینش چیست باتوجه به اینكه خدا بی نیازاست؟

پاسخ

با عرض سلام و تحیت.
دوست محترم!
وضو اگر چه دارای فایده بهداشتی و نظافت است، ولی فلسفه وضو تنها در این مورد خلاصه نمی شود، بلكه از نظر اخلاقی و معنوی هم دارای اثر تربیتی است؛ به ویژه كه مفهوم كنایی آن این است كه از فرق تا قدم در راه اطاعت تو گام برمی دارم.
بنابراین نمی توان فلسفه وضو را فقط در پاكی بدن و بهداشت منحصر نمود.
به علاوه این كه قرآن كریم، خود شیوه صحیح وضو گرفتن را آن گونه كه مورد رضایت الهی است بیان نموده و فرموده است: "«یا أیها الذین آمنوا إذا قمتم إلی الصلاة فاغسلوا وجوهكم و أیدیكم إلی المرافق و امسحوا برؤوسكم و أرجلكم إلی الكعبین» یعنی ای كسانی كه ایمان آورده اید هنگامی كه برای نماز بپاخاستید صورت و دست ها را تا آرنج بشویید و سر و پاها را تا مفصل(یا برآمدگی پشت پا) مسح كنید.(مائده/6)
خداوند متعال در این آیه شریفه روش وضو گرفتن را به پیامبرش تعلیم داده است؛ شستن صورت و دست ها، مسح كردن قسمتی از سر و پاها.
در روایات آمده است كه باء در "برؤوسكم" به معنای "من" است؛ یعنی قسمتی از سر را مسح كنید، نه همه جای آن را؛ و "أرجلكم" در ادامه جمله "وامسحوا برؤوسكم" است، یعنی حكم مسح كردن، هم در مورد قسمتی از سرآمده و هم قسمتی از پاها.
اهل سنت قائل شده اند كه "أرجلكم" مربوط به جمله اول یعنی "فأغسلوا وجوهكم و أیدیكم" است، در حالی كه خداوند متعال با آوردن "وأمسحوا" بین این دو جمله فاصله انداخته است؛ پس حكم پاها همان مسح كردن است نه شستن.
البته در این زمینه روایات متعددی از معصومین(ع) وارد شده است، از جمله، راوی می گوید: از امام باقر(ع) پرسیدم: از كجا فهمیدید كه مسح به قسمتی از سر و قسمتی از پاها واجب است، نه بر همه آن دو؟
حضرت لبخندی زدند و فرمودند: هم رسول خدا(ص) بیان كرده و هم كتاب خدا طبق آن نازل شده؛ برای این كه خداوند می فرماید: «فأغسلوا وجوهكم» كه از این می فهمیم همه صورت باید شسته شود. آنگاه فرموده: «و أیدیكم إلی المرافق» كه با واو عاطفه دست ها را تا مرفق و متصل به صورت فرموده؛ از این رو اتصال را می فهمیم كه دو دست تا آرنج نیز همه باید شسته شود.
آنگاه با آوردن فعلی دیگر بین كلام فاصله انداخته و فرموده: «وامسحوا برؤوسكم» كه از این فاصله انداختن، و از حرف باء در "برؤوسكم" می فهمیم كه مسح بر بعض سر واجب است، و چون با آوردن واو عاطفه پاها را به سر وصل كرد و فرمود: «وأرجلكم الی الكعبین»، می فهمیم مسح بر بعض پاها واجب است.(فروع كافی، ج3، ص30، ح4 ـ به نقل از ترجمه تفسیر المیزان، ج5، ص378 ـ و تفسیر نورالثقلین، ج1، ص596، ح70)
بنابراین در مورد مسح سر و پاها در وضو، آیه قرآن داریم كه روایات ائمه معصومین(ع) نیز تفسیركننده آن می باشد.
در زمینه اعتماد نمودن بر احادیث باید گفت: بعد از آن كه با دلیل قرآن و سنت قطعی پیامبر معلوم شد كه قول و فعل اهل بیت(ع) حجت است، علم حدیث متكفل پرداختن به دغدغه شما است كه به چه حدیثی می شود اعتماد كرد و به چه حدیثی نه. اؤ جمله همین احتمالی كه فرموده اید با راهكارهایی پیگیری می شود كه آیا راوی فراموشكار هست یا نه؟
علم حدیث و علم رجال، علاوه بر جهات متعدد مربوط به راوی، به متن حدیث توجه دارد كه دقیقا متن قابل اعتماد كدام متن است.
تازه این نیمی از كار است، و قسمت دیگر ـ و شاید بزرگتر كار ـ مربوط به علم اصول و فقه است، كه در آن دلالت حدیث بر اساس قرائن موجود در زمان صدور، و همچنین جهت صدور حدیث مورد بررسی قرار می گیرد. چنین نیست كه هر حدیثی از نظر علمی پذیرفته شود یا به مانند اخباری ها هر گفته ای حكم خدا تلقی گردد و مورد فتوا واقع شود. راه اجتهاد راه پرپیچ وخمی است كه پس از سالها تدریس و تدرس بدست می آید. فقها از زمره محتاط ترین دانشمندان هستند.
اگر در مورد وضو پیامبراكرم(ص) می خواهید مطالبی را مطالعه كنید می توانید به كد 21430، در بخش تازه های مذهبی سایت مراجعه نمایید.
برای مطالعه بیشتر در مورد وضو می توانید به كتب تفسیری به ذیل آیه6 سوره "مائده"، به ویژه تفسیر"المیزان"، ترجمه موسوی همدانی، ج5، ص382ـ354 مراجعه كنید.
در مورد قرآن و اشاره به نام اهل بیت(ع) به كد 20382، و در مورد مقام پیامبران و امامان به كد 13941، و در مورد هدف از آفرینش به كد 8228، در بخش تازه های مذهبی سایت مراجعه شود.
پس از مطالعه اگر با پرسش یا ابهامی مواجه شدید آن را برای ما ارسال نمایید.
پیروز باشید.
مشاوره مذهبی ـ قم.