پرسش

سلام
حدود غیرت چیست و چگونه مرز آن با حسادت مشخص می شود؟
آیا غیرت ورزی مرد محدود به جلوگیری از همبستری همسر خود با مرد اجنبی است یا تحكم به رعایت حجاب به مفهوم گسترده آن را نیز شامل میشود و آیا غیرت ورزی مرد وظیفه شرعی(واجب) است؟
اگر ازدواج كه تحت شرایطی واجب می گردد منوط به پذیرش شرایط غیر شرعی نظیر پوشش غیر شرعی همسر باشد و انتخاب دیگری نیز نباشد یعنی همسر محجبه با سطح فرهنگی و ... مناسب یافت نشود كدام اهم از دیگری است؟ازدواج كردن یا غیرت ورزیدن؟

پاسخ

با عرض سلام و تحیت.
دوست محترم!
گرچه غیرت و حسادت دو مفهوم نزدیك به هم هستند، اما با دقت مشخص می شود كه در یكی روح حاكم بر آن دارای بُعدی مثبت و ارزشی معنوی است، ولی در دیگری روح حاكم بر آن منفی و حاكی از خودخواهی و همراه با خواهش های نفسانی است.
غیرت داشتن در فطرت و سرشت انسان جای دارد و اگر همراه با ارزشهای دینی شود به آن غیرت دینی گفته می شود؛ یعنی غیرتی ناشی از رازشهای اسلامی. شخص متدیّن، هم غیرت دارد و هم غیرت او در راستای ارزشهای الهی و به دور از افراط و تفریط است.
شخص بی دین نیز اگر چه غیرت دینی ندارد، ولی در حد خود دارای غیرت فطری هست؛ لذا هیچ مردی ولو بی دین و لامذهب اصلاً نمی تواند بی عفتی همسرش و رابطه داشتن با مردان دیگر را قبول نماید، مگر این كه بطور جدی از انسانیت و فطرت خویش فاصله گرفته باشد، كه در آن صورت هم اگر چه در ظاهر ابراز رضایت می كند، ولی در باطن و درون خود راضی به این مسأله نیست.
علاوه بر این شاید بتوان گفت فرق دیگری بین حسادت كه از رذایل اخلاقی است، و غیرت هست، و آن این كه غیرت به نوعی تحت اختیار قوه عاقله انسان است؛ والا، شاید بتوان غیرت بی تعقل را از دایره این مفهوم خارج، و در تعصب گنجانید. به همین خاطر است كه در عرف و شرع، برای غیرت حد و مرز مشخص شده است.
شخص غیرتمند حس فطری خود را با ارزشها می سنجد و سپس موضع می گیرد، والا متعصب است، نه غیرتمند.
این برخلاف حسد است كه اصلا بر پایه تعقل نیست، و محرك آن نفس أمّاره و هوی و هوس نفسانی است.
نكته دیگر آن كه هر امری غیرت متناسب با خود را می طلبد؛ یعنی این گونه نیست كه با همه مسائل ـ چه كوچك و چه بزرگ ـ مجاز باشیم با یك نوع غیرت، و در یك حد و اندازه برخورد كنیم.
جلوگیری از بی عفتی یك غیرت، و مقابله با بدحجابی همسر یك غیرت دیگر را می طلبد.
بر هر مرد متدیّن شایسته است كه غیرت دینی داشته باشد، و آن را رعایت كند؛ چون او در قبال همسر و فرزندان و حتی جامعه و خویشان خود وظایفی دارد كه نمی تواند آن ها را نادیده بگیرد. ولی در برخورد خود باید راهی را در پیش بگیرد كه منطقی و مفید باشد.
اما در مورد فرضی كه برای ازدواج فرموده اید، باید گفت مگر می شود در این اجتماع گسترده، فرد دیگری كه مناسب باشد، پیدا نشود.
شما توجه داشته باشید كه ازدواج به معنای یك عمر زندگی مشترك است، و به دنبال آن سپردن تربیت فرزندان به همسر خواهد بود. بنابراین انسان در ابتدا مقداری سختی را با تقوا تحمل كند، و به دنبال مورد مناسب بگردد، بهتر از آن است كه زود ازدواج كند و بقیه عمر را در سختی و مشكلات خانوادگی و جنگ اعصاب و خدای ناخواسته طلاق بگذراند.
اصل ازدواج برای آسایش و تسكین روحی و معنوی است؛ لذا شایسته است مورد مناسب انتخاب شود، ولو این كه دیرتر به انجام برسد.
كمااین كه خداوند متعال می فرماید: «و لیستعفف الذین لایجدون نكاحا حتی یغنیهم الله من فضله...» یعنی كسانی كه امكانی برای ازدواج نمی یابند باید پاك دامنی پیشه كنند، تا خداوند از فضل خود آن ها را بی نیاز نماید.(نور/33)
همانطور كه بعضی مفسران تصریح كرده اند، این آیه شریفه اختصاص به مسائل اقتصادی ندارد، بلكه شامل موردی هم می شود كه شخص مورد مناسب خود را پیدا نمی كند. در این صورت خداوند می فرماید كه صبر نموده و عفت پیشه كند تا خداوند از فضل خود او را بی نیاز نموده و مورد مناسبی برای او فراهم نماید.
پیروز باشید.
مشاوره مذهبی ـ قم.