پرسش

با عرض سلام
می خواستم بدانم آیا حیوانات هم مثل انسان دارای روح هستند؟ و اگر چنین است روح آنها پس از مرگ به كجا می رود ؟
و اگر دارای روح نیستند پس چه چیزی در آنها موجب حركت می شود؟
با تشكر

پاسخ

دوست عزیز!
بطور حتم، اگر در جسمی روح نباشد آن جسم زنده نمی شود؛ یعنی زندگی و حیات بدن و جسم به واسطه روح است. پس حیوانات هم دارای روح هستند، چرا كه زنده هستند.
اما اگر منظورتان این است كه آیا آنها هم حشر و قیامتی مانند انسانها دارند یا نه، باید گفت كه شكی نیست كه نخستین شرط حساب و جزا، مسأله عقل و شعور، و به دنبال آن تكلیف و مسئولیت است. و حیوانات این هر دو را ندارند.
البته هستند كسانی كه قائلند حیوانات نیز به اندازه خود دارای درك و فهم هستند، و لذا آنها نیز دارای رستاخیز و قیامت می باشند.
نظام شگفت انگیز و جالب بسیاری از حیوانات ـ مانند زنبورعسل و مورچه و... ـ و همچنین علاقه ای كه بسیاری از حیوانات تدریجاً به صاحب خود پیدا می كنند ـ مانند سگ و ... ـ یا تربیت پذیری بسیار از حیوانات برای انجام كارهای قابل توجه ـ مانند سگهای پلیس، كبوتران نامه بر ـ و حتی خرید جنس از مغازه توسط حیوانات و ... همگی حاكی از میزان عقل و دركی است كه در حیوانات می باشد.
از همه اینها گذشته در آیات متعددی از قرآن، مطالبی دیده می شود كه دلیل قابل ملاحظه ای برای فهم و شعور بعضی از حیوانات محسوب می شود. داستان فرار كردن مورچگان از برابر لشكر سلیمان(ع)، داستان آمدن هدهد به منطق "سبا و یمن" و آوردن خبرهای هیجان انگیز برای سلیمان، شاهد این مدعا است.
از طرفی در روایات اسلامی نیز احادیث متعددی در زمینه رستاخیز حیوانات دیده می شود. بنابراین حیوانات نیز بنابر میزان درك و فهم خود دارای رستاخیز و قیامت هستند.
برای مطالعه بیشترعلاوه بر مراجعه به كتب تفسیری به ذیل آیه شریفه (انعام/38)، می توانید به كتاب تفسیر "نمونه" نوشته آیت الله مكارم شیرازی، ج 5، ص 221-227مراجعه نمایید.
پیروز باشید.
مشاوره مذهبی ـ قم.