پرسش

یك سوال برایم بوجود آمده كه می خواهم بدانم آیا این اسلامی و حكومتی كه هم اكنون در ایران است آیا با حكومت حضرت علی و... مغایرت دارد یا خیر؟

پاسخ

با سلام و عرض تحیت!
این سؤال از جهات متعدد قابل بررسی است، و عاقلانه هم این است كه حكومت اسلامی ایران از حیثیات متعدد با حكومت مولا علی(ع) مقایسه گردد.
1. مقایسه از حیث اهداف تشكیل حكومت.
2. مقایسه از حیث عملكرد 25 ساله حكومت.
3. مقایسه از حیث ساختار و نظام حكومتی.
4. مقایسه از حیث امكانات و وضعیت هر دو حكومت.
به نظر ما انقلاب از جهت اهداف تبیین شده نزدیكیهای بسیار زیادی با اهداف امام علی(ع) دارد، و یا لااقل خواست رهبران و مردم ایران از انقلاب آن بود كه حكومتی تشكیل دهند كه اهداف امیرالمؤمنین را تعقیب كند.
و اما به جهت عملكرد چنانچه خود حكومت علی(ع) هم نتوانست تمامی اهداف خود را برآورده سازد، این حكومت نیز هنوز تا رسیدن به اهداف تبیین شده در قانون اساسی و… فاصله دارد. البته پوشیده نیست كه امام علی(ع) معصوم است، و ناكامی های او به هیچ عنوان به قصور و تقصیری از ناحیه او منسوب نیست، ولی رهبران و كارگزاران ما معصوم نیستند، و ممكن است قصور و تقصیری هم در ناكامیها داشته باشند.
ساختار حكومتی علی(ع) و حكومت اسلامی ایران با هم فرقهای اساسی دارد. این فرقها ناشی از شرائط فرهنگی و ساختارهای اجتماعی دو جامعه امروز و جامعه آن زمان است.
در ساختار یك حكومت هم ارزشها و هم شرائط خارجی ـ و از جمله خواستها و انتظارات عمومی ـ هر دو دخالت دارند.
مثلا، جامعه امروز با رشد آگاهی ها و امكانات ارتباطی نمی تواند تمركز قدرت، آنچنان كه در جامعه قدیم ممكن ـ و حتی مطلوب ـ بود، وجود داشته باشد. در جامعه آن روز حاكم مطلوب در حقیقت نماینده تام الاختیار و امینی برای مردم بود تا علاوه بر وظائف شرعی خود ـ كه آن هم پشتوانه حمایت مردم را داشته است ـ نظارت بر حسن اجرا و اعمال آن را هم خودش بكند، ولی جامعه امروز ـ همچنانكه گذشت ـ با رشد آگاهیها و توسعه ارتباطات، مردم انتظار دارند خودشان هم بتوانند، حتی المقدور در اعمال حاكمیت ها ـ به خصوص نظارت ـ دخالت داشته باشد. و این تفاوتهای ساختاری جدی برنظام حكومتی را تحمیل می كند.
اهمیت وجود قانون مدون، و یا به شكلی قابل استناد، در جوامع امروزی از همین حقیقت سرچشمه می گیرد.
مثلا، مجموعه كارگزاران در حكومت علوی از طریق نصب از سوی امام گماشته می شدند، اما در حكومت جمهوری اسلامی اكثراً از طریق انتخاب مستقیم یا غیرمستقیم مردم.
ما در صدد بستن پرنده این مقایسه نیستیم، ولی در اینجا به همین كتفا می كنیم. اگر باز هم مایل به ادامه گفتگو بودید، با سؤالات خاصتر ـ و نه كلی، كه مجال سخن دقیق را از انسان می گیرد ـ با ما تماس برقرار كنید.
در انتها به یك نكته توجه كنیم؛ و آن این كه هرگز نباید انتظاری را كه از معصومین داریم از هیچكس دیگری داشته باشیم.
حضرت آیةالله جوادی آملی در جلسه ای كه در شأن و رثای امام خمینی برگزار شده بود، پس از آن كه در فضائل امام سخن را به پایان بردند، فرمودند: این همه فضائل نكند موجب آن شود كه ما این بزرگوار را با امامام معصوم مقایسه كنیم كه نسبت این معصوم با غیر او به مانند نسبت درّه ـ دانه بزرگ درّ ـ است به ذرّه.
با التماس دعا.
مشاوره مذهبی ـ قم.